Kimyasal madde üretici firmalara uyarı

REACH (Registration- Kayıt, Evaluation-Değerlendirme, Authorisation-and Restriction İzin ve Kısıtlama, Chemicals Kimyasallar) Sistemi'ne ilişkin AB Tüzüğü, 1 Haziran 2007 tarihi itibariyle yürürlüğe girdi. İlk fiili uygulaması olan ve 1 Haziran 2008 tarihinde başlayan ön-kayıt süreci ise dün sona erdi.

Tüzük, teknik mevzuat açısından bugüne kadar yapılan uygulamalardan farklı olarak ''ortak kurum oluşturulması'' (Avrupa Kimyasallar Ajansı-AKA) ve ''ortak uygulama'' ile yeni bir yapıyı öngörüyor.

AB üye ülkelerinde faaliyet gösteren ve yılda bir tondan fazla kimyasal madde üreten veya ithal eden firmaların, söz konusu kimyasal maddeleri, Helsinki'de yerleşik sistemin teknik, bilimsel ve idari işlerini yürütecek AKA'nın veri tabanına kaydettirmeleri gerekiyor. Ancak firmalar, ön-kayıt sürecinde kimyasal maddelerini AKA'ya kaydettirmeleri durumunda, söz konusu kimyasal maddelerin miktarları, tehlike boyutları ve diğer özelliklerine göre, 2010, 2013 ve 2018'e kadar sürecek olan geçiş sürelerinden faydalanabilecekler.

Ön-kayıt tamamlanmadığı takdirde kaydı olmayan bir kimyasal maddenin kayıt dosyası oluşturuluncaya kadar AB'de üretimi veya AB'ye ithalatına izin verilmeyecek.

Kayıt yaptırmayan Türk firmaları zora düşecek

Türkiye'den AB'ye yapılan kimyevi madde, demir-çelik, maden, metal alaşımlar, otomotiv, tekstil ve kırtasiye ihracatını etkileyecek REACH Tüzüğü uyarınca, kayıt yaptırmayan ihracatçı firmaların bu süreçte bazı sorunlarla karşılacakları kaydediliyor.

2007 yılında AB ülkelerine 3 milyar 730 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiren Türk kimya sektöründe ön kayıt yaptırmayan firmaların hazır pazarlarını kaybedebilecekleri ve global krizin etkisi altındaki dünyada, yeni pazarlar bulmak için büyük efor sarf etmek zorunda kalacakları ifade ediliyor.

Türkiye'deki büyük firmaların REACH için hazırlıklarını yaptığı, ancak AB'ye yapılan kimyasal ihracatının yaklaşık dörtte birini gerçekleştiren KOBİ'lerde ön kayıt için başvuru yapan firma sayısının çok sınırlı olduğu belirtiliyor.

REACH Tüzüğü'nün olumlu ve olumsuz etkileri

Bu arada, AB'nin REACH gibi oldukça karmaşık bir sistem ihracının ilerde Türkiye için avantaj olabileceği de ifade edilirken, ekonomik açıdan bakıldığında, Çin ve Hindistan gibi ülkeler yüzünden mevcut durumda rekabet etme sorunu yaşayan AB'li üreticilerin ve alt sektörlerinin yatırımlarını, REACH sisteminin getirdiği ek maliyetlerden kaçmak için Türkiye'ye kaydırabileceği ön görülüyor.

Kimya sektörü ürünlerinin AB-Türkiye Gümrük Birliği kapsamında olmasının da bu süreci hızlandırabilecek diğer bir olumlu etken olduğu belirtilirken, 2009 yılında uygulamaya geçmesi beklenen tüm dünyada geçerli olacak ''tek bir sınıflandırma ve etiketleme sistemi'' amaçlayan ''Küresel Uyumlaştırma Sistemi''nin REACH sistemi üzerinde yapacağı değişikliklerin de yakından takip edilmesi gerektiğine dikkat çekiliyor.

Tüzüğün Türkiye açısından muhtemel olumsuz etkileri arasında da başvuru maliyeti yüksek olan yeni ara girdilerden, başvuru maliyeti düşük olan ara girdilere eğilim ve bunun yaratacağı ''ikame mal'' tedarik sorunları, konsorsiyumlu başvurularda koordinasyon sorunu, bazı müstahzarlar için ''gizli formülasyonların'' mahremiyeti, kimyasal ürün kullanan alt sektörlerdeki potansiyel iletişim sorunu (otomotiv, tekstil, çimento, madencilik, elektronik, paketleme v.s.) ve artan maliyetlerin tüm tedarik zincirinde fiyatları etkilemesi olarak gösteriliyor.