Lise sistemi sil baştan

Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB), lise türleri ve liselere geçiş için üzerinde çalıştığı “sınavsız sistemin” ayrıntıları netleşmeye başladı. Buna göre “liseler akademik, meslek ve dini lise olarak üçe ayrılacak”. Ortaokulda öğrencilerin “ders notları, davranış ve faaliyet puanları birlikte hesaplanarak”, “liselere yerleştirme puanı” oluşturulacak. Baraj puanını geçen öğrenci akademik liseye barajın altında kalan öğrenci ise meslek lisesine yönlendirilecek. İmam-hatip liselerinin yer aldığı dini liseler ve özel liseler ise herhangi bir baraj puanı ile ilişkilendirilmeyecek. MEB, eski Bakan Ömer Dinçer döneminden bu yana eğitimi sınav odaklı olmaktan çıkarmak için çeşitli formüller üzerinde çalışıyor. Edinilen bilgiye göre, üzerinde çalışılan seçenekler şöyle:

Liseler 3 kategoride: Tüm liseler, Anadolu liselerinin yer alacağı “akademik lise”, “meslek lisesi” ve imam hatip liseleri ile Anadolu imam hatip liselerini kapsayan “dini lise” olarak üçe ayrılacak. Fen liseleri ve özel liseler ise sistemin içinde ayrı bir kategoride yer alacak.

Sınav değil ortalama: Liselere geçişte sınav sistemi yerine her öğrenci için “Liselere Yerleştirme Puanı” oluşturulacak. Yerleştirme puanı için, ortaokul öğrencilerinin 5, 6, 7 ve 8. sınıflardaki başarıları; “akademik”, “davranış”, “faaliyet” alanlarında hesaplanacak. Üzerinde durulan hesaplamalardan birine göre, öğrencilerin “karne notlarından oluşan akademik puanlarının yüzde 60’ı”, okul içindeki “faaliyetlerinden elde edecekleri puanların yüzde 10’u” ile birlikte “davranış notlarının yüzde 30’u” yerleştirme puanlarını oluşturacak. Davranış notlarının hesaplanması için ise mevcut sistemdeki “karnelerin sağ tarafında yer alan unsurlar” revize edilecek.

İHL için baraj yok: Liselere Yerleştirme Puanı öğrencilerin kaderini belirleyecek. Çünkü puan üzerinde belli bir barajı geçen öğrenci “akademik liselere” yerleştirilecek. Barajın altında kalan öğrenci ise meslek liselerine yönlendirilecek. Üçüncü lise türü olan “Dini liseler için herhangi bir baraj puanı belirlenmeyecek”. Liselere yerleştirme puanı düşük olduğu için mecburi olarak meslek liselerine yönlendirilen öğrencinin, meslek lisesini tercih etmemesi durumunda dini liselere ya da özel liselere gitmek zorunda kalacak. Bakanlık bundan başka yerleştirme puanı hesaplama formüllerinin üzerinde de çalışıyor. Ancak formül ne olursa olsun “yerleştirmede adrese dayalı sistemin” uygulanacağına kesin gözüyle bakılıyor.

'Denetimsizlik ve suistimal artacak'

Kontenjana bağlı sınav: Bir başka formül ise “liselerin kendi sınavlarını kendisinin yapması”. Ancak bu sistem, Liselere Yerleştirme Puanı’nın esas alınacağı sistemle paralel yürütülebilecek. Barajı aşan öğrenci kendi mahallesindeki akademik liseye yönlendirildiğinde, kontenjan yeterli gelmezse sınava tabi tutulacak. Eğitim-Sen Genel Başkanı Ünsal Yıldız, bununla ilgili olarak “Sadece adı belli liseler değil, özellikle büyük kentlerdeki tüm liseler kontenjanı yeterli olmadığından sınav sistemine başvuracak” dedi. Yıldız, üniversiteye geçiş sisteminde de liselere geçiştekine benzer bir not ortalaması sistemi üzerinde çalışıldığını aktardı. Yıldız, “isteyen lisenin kendi sınavını düzenlemesi” ile ilgili olarak “Anladık ki, gizli servis gibi çalışan Milli Eğitim Bakanlığı, ayrıntılarını kamuoyunun bilmediği çalışmada sınav sistemini kaldırmıyor. Merkezi sınavın yerine parçalanmış bir sistem getiriliyor. Bu da denetimsizliğin ve çeşitli suiistimallerin daha da artması anlamına geliyor” açıklamasını yaptı.