Nükleer anlaşmazlık

Donald Trump’ın başkanlığında İran’la yapılan nükleer anlaşma, Paris İklim Sözleşmesi gibi çok temel uluslararası uzlaşılardan çekilen ABD, bu kez de Rusya’yla imzalanan Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması’nı (INF) sona erdirmeyi gündemine aldı. Trump’ın açıkladığı çekilme kararına Rusya’dan “çok tehlikeli” yanıtı geldi.  

Sovyetler Birliği ile ABD’nin başını çektiği Soğuk Savaş döneminin sonlarında taraflar arasında askeri gerginliği azaltmak üzere imzalanan silahsızlanma sürecinin üç temel ayağından biri olan anlaşma 1987 yılında imzalanmıştı. Önceki gün Fox News’a açıklamalarda bulunan Trump, Rusya’nın söz konusu anlaşmayı sürekli olarak ihlal ettiğini söyleyerek belgeden imzalarını çekeceklerini duyurdu.

Moskova: Tehlikeli adım

Konuşmasında selefi Barack Obama’yı da eleştiren Trump, “Obama’nın bu konuyu neden görüşmediğini ve neden çekilmediğini anlamış değilim. Anlaşmayı ihlal etmelerine izin vermeyeceğiz. Rusya anlaşmaya uymadı, bu nedenle maalesef anlaşmayı feshedeceğiz ve ondan çekileceğiz. Bu silahları geliştirmemiz gerekiyor” diye konuştu. Anlaşmadan çekilinmesi konusunda ısrarcı olduğu belirtilen Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’ın gelecek hafta Moskova’yı ziyaret ederek kararı iletmesi bekleniyor.

Ülkeler arasında silahsızlanmayı içeren süreç, 1991’de imzalanan Stratejik Nükleer Silahların İndirimi Anlaşması’nı (START) ve uzay silahları konusundaki müzakereleri içeriyordu. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de 2007 yılında INF’nin artık ülke çıkarlarına hizmet etmediğini duyurmuştu. ABD, NATO tarafından SSC-8 olarak adlandırılan Rusya’nın yeni orta menzilli Novator 9M729 füzesinin anlaşmayı ihlal ettiğini savunuyor. ABD Başkanı Trump ağustos ayında 2019 yılı savunma bütçe planında Avrupa’nın güvenliği için imzalanan uzay silahlarını ilgilendiren “Açık Semalar”, START ve INF anlaşmaları için harcamaların askıya alınmasını öngören bütçe tasarısını onaylamıştı. ABD’nin NATO Daimi Temsilcisi Kay Bailey Hutchison da bu ayın başında, Rusya’yı INF’de yasaklanmış bir kruz füze sistemini gizli olarak geliştirmeye devam etmekle suçlamıştı.  

Kongre seçimleri öncesi

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, Trump tarafından açıklanan kararın “çok tehlikeli bir adım” olduğunu söyledi. ABD yönetiminin tek taraflı olarak çekildiği diğer anlaşmalara da değinen Ryabkov, söz konusu adıma yanıt verileceğini belirtti. Rusya’nın ABD’deki başkanlık seçimlerine kendisi lehine müdahil oluğu iddiaları nedeniyle başı dertten kurtulmayan Trump’ın bu açıklamasının, gelecek ay gerçekleşecek Kongre ara seçimlerinin hemen öncesinde gelmesi dikkat çekti.