Şimdi Brecht zamanı

Ve Genco Erkal, 60’lı yıllarda tanıştığı, defalarca buluştuğu Bertolt Brecht’le 15 yıllık bir aradan sonra tekrar bir araya geldi 2012’de, “Onun sivri dilini özledik” diyerek. Erkal’ın Brecht’le çıktığı uzun yolculukta değerli yol arkadaşlarından biri de Zeliha Berksoy’du. “Brecht Kabare”de ikisi oynamışlardı. Bugün de Tülay Günal’la birlikte sesleniyor bizlere “Ben Bertolt Brecht”te ve “Küreselleşen bir dünyanın ekonomik krizlerle sarsıldığı bir dönemde unutulmamalı bu büyük ozan” diyor.

Nasıl unutulabilir ki, hele de Türkiye’de? Nasıl yabancı kalabiliriz Brecht’in sözlerine? “Bozuk adalet yeter artık. Acemi ellerde yoğrulan, iyi pişmemiş adalet yeter. Yeter dura dura bayatlayan adalet...”

‘Hücum tiyatrosu’

Kabare tiyatrosu, düzene karşı çıkanların eğlence ve yaratıcılığı, zekâ, mizah ve alayla yoğurduğu politik bir tür. “Ben Bertolt Brecht”te de Tülay Günal ve Genco Erkal ikilisi oyunculuklarıyla Brecht’in günümüze seslenen şiir, şarkı ve öykülerinden bölümleri başarıyla yorumluyorlar. Bir yandan birbiri içine geçen hayata, insana, sisteme dair eleştirileri hafif ve şakacı bir akış içinde şarkı ve dansla aktarırken, öte yandan sistemin bir parçası olan baskıyı, sansürü, adaletsizliği sıralayıveriyorlar peş peşe yine yaşamın içinde dönerek. Burada, Haldun Taner ustanın kabare tanımına bir küçük gönderme yerinde olur sanırım: “Kabare bir hücum tiyatrosudur aslında… Bir hadiseye gülerek bakmak, alayla bakmak, o hadiseye mesafeli bakmak demektir. O hadisenin içinde haşır neşir olmuş, o hadisenin içinden dışarı çıkamayan insanlara başka açıları hatırlatmak demektir. Yani uyarı demektir.” Brecht’in “Nasıl bir çağ bu böyle” sorusuna cevap ararken birbirini tamamlayan bir ikili oluşturuyor Erkal ve Günal.

“Ben Bertolt Brecht” 2012’nin başarılı oyunlarından biri olarak devam ediyor. Evet, bir yanda yerel yönetimler Genco Erkal’ın yıllardır zaten haftada ancak birkaç temsil için kullanabildiği(!) Muammer Karaca Tiyatrosu’nu da onarım vs. nedenleriyle aldılar elinden ama, o bu kez de İstanbul’un bir köşesinden diğerine ve de Anadolu’da hiç durmadan dolaşıyor. Brecht’in sorularını zihinlere serpiştirmeye devam ediyor! Edecek de.

‘Nâzım ile Brecht - Biraz da Aziz Nesin’

“Ben Bertolt Brecht” 18. İstanbul Tiyatro Festivali’nde de oynadı. Festivalin açılış gösterisi ise yine Genco Erkal’ın tasarladığı ve yönettiği “Nâzım ile Brecht - Biraz da Aziz Nesin”di. Genco Erkal, Tülay Günal ve Evrim Özkaynak akıcı yorumlarıyla, sesleriyle Kurt Weill, Fazıl Say, Zülfü Livaneli, Hans Eisler ve Arif Erkin’in müziklerine eşlik ettiler. (Piyanoda “Ben Bertolt Brecht”te olan Yiğit Özatalay vardı.)

Zehra İpşiroğlu’nun festival kataloğunda söylediği gibi “Nâzım Hikmet, Bertolt Brecht ve Aziz Nesin… Her birinin bugün bizlere söyleyecekleri şey çok. Ortak olan, savaşa, sömürüye, baskıya, haksızlığa, güdülenmeye başkaldırıları… Ortak olan, tüm acılara, korkulara karşın gene de inandıkları yolda yılmadan yürümeleri…” Umarım Erkal, bir müzikal kolajla buluşturduğu bu üç büyük yazarı önümüzdeki günlerde “Sivas 93” gibi, seyirciyle yeniden buluşturur.

Ve bir kitap

Nâzım Hikmet’in doğumunun 111. ve ölümünün 50. yılında, Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan “Nâzım Hikmet Ne Güzel Şey Hatırlamak Seni”; Genco Erkal’ın “Sesinden Nâzım Hikmet Şiirleri” kitabı, onu yayına hazırlayan Güven Turan ve Raşit Çavaş’ın belirttiği üzere, daha önce yine YKY’den Memet Fuat’ın yönetiminde yayımlanan Nâzım külliyatının sırasını izliyor. Erkal’ın önerisiyle bazı eklemeler de yapılıyor ve sonuçta şairin sevda, hasret ve siyasi şiirlerinden oluşan bir bütün oluşuyor. Bu şiirleri Erkal’ın sesinden dinlemek tabii ki ayrıca etkileyici. Kitapta “Memleketimden İnsan Manzaraları” yer almıyor. Güven Turan ve Raşit Çavaş, “Belki bu bizi yeni bir çalışma yapmaya yöneltecektir” diyor. Keşke…