Tehlikeli atıklara mobil takip

Atıkların Karayolunda Taşınmasına İlişkin Tebliğ, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi. Tebliğ, tehlikeli atıklar ile taşınması kendi mevzuatıyla kurala bağlanan özel atıklar ve tıbbi atıkların karayolunda taşınmasına dair esasları kapsıyor.

Bu çerçevede, kullanılacak araçlar, Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik ve Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması'nın (ADR) 9. bölümündeki hükümlere uygun olacak.

Bu araçlar yurt içinde üretiliyorsa, ADR'ye uygun olduğuna dair Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca verilmiş belgenin, ithal ise otoritesinden alınmış ADR'ye uygunluk veya tip onay belgesinin bulunması gerekecek.

 

Taşıma lisansı alınacak

Tebliğ kapsamındaki atıkların taşınmasında kullanılacak araçlar ve bağlı bulundukları firmalar için il müdürlüklerinden taşıma lisansı alınacak. Bu atıkların taşınması işlemleri sırasında Mobil Atık Takip Sistemi (MoTAT) kullanılacak. Mobil cihaz takılmayan araçlarla, tebliğ kapsamındaki atıklar taşınamayacak.

Ulusal Atık Taşıma Formu'nda (UATF) yer alan bilgiler, atık taşıyan araç üzerine monte edilecek mobil cihazla sisteme aktarılacak. Atık taşıyan araçların Mobil Atık Takip Sistemi'ne kaydedilmesi ve bu araçlarla atık taşınması sırasında, taşınan atığa ait formun çevrim içi doldurulması esas olacak. Ayrıca taşınan atığa ait basılı formlar, taşıma süresince lisanslı araçta bulundurulacak.

Tıbbi atıklar hariç 50 kilogramın altında olan atıkların kargoyla taşınması, ancak uluslararası tehlikeli yük taşımacılığına ilişkin belge alan kargo şirketlerince yapılacak. Tebliğ kapsamındaki atıklar, geçici faaliyet belgesi veya çevre lisansı almış geri kazanım/bertaraf tesislerine lisanslı araçlarla taşınacak.

Teslim süresi 10 gün

Park halindeyken araçta atık bulunamayacak. Ancak mücbir sebepler veya arazi durumuna göre araç atıkla yüklüyken zorunlu olarak park edilmesi gerektiğinde, firma lisans dosyasında belirtilen özelliklere haiz araç park yerlerinde park edilecek. Park alanında acil durumlara karşı güvenlik önlemleri alınacak.

Tıbbi olanlar hariç atıkların, araca yüklendikten sonra geri kazanım/bertaraf tesisine teslim edilme süresi 10 gün olacak. Mücbir hallerde bu süre 30 günü geçemeyecek.

 

Altyapı hizmeti ile eğitimi ATSS ve ATHS'ler verecek

Mobil cihazlar ve iletişim altyapı hizmetleri, Bakanlıkça yetkilendirilen Araç Takip Servis Sağlayıcıları (ATSS) tarafından sağlanacak. Mobil cihazları ve iletişim altyapı hizmetlerinin sahadaki işletim ve kullanım desteği ile eğitim hizmetlerini de Bakanlıkça yetkilendirilen Atık Takip Hizmet Sağlayıcıları (ATHS) verecek.

Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Tehlikeli Maddeler İçin Yaptırılacak Sorumluluk Sigortaları Hakkında Karara göre, Hazine Müsteşarlığınca belirlenen talimat ve tarife doğrultusunda mali sorumluluk sigortası yaptırılacak.

 

Mobil Atık Taşıma Sistemi

Tebliğe göre MoTAT, her taşıma işlemine ilişkin bilgilerin kaynağında kayıt altına alınmasını, yüklü araçların seyir halindeyken takip edilmesini ve bu şekilde atık taşıma işlemlerinin etkin izlenmesi ve denetlenmesini hedefliyor.

Sistem kapsamında, atık taşıma firmaları ve araçlarının lisansları çevrim içi olarak kayıt altına alınacak. UATF bilgileri mobil cihazlar kullanılarak sisteme girilecek. Yüklü araçlar seyir halindeyken takip edilecek. Kayıt altına alınan UATF'ler lisanslı geri kazanım veya bertaraf tesislerince denetlenerek onaylanacak.

Taşıma işlemleri başlamadan önce mobil cihaz kullanılarak UATF bilgilerinin girilmesi esas olacak. Atık üreticisinin atığı teslim ettiği veya araç sürücüsünün atığı teslim aldığı coğrafi noktada, taşınacak atık ve atığın gideceği tesise ilişkin bilgiler mobil cihaz kullanılarak sisteme girilecek.

Çevrim içi taşıma uygulaması kullanımı için atık taşıma firmasına il müdürlüklerince lisans aşamasında verilen kullanıcı kodu ve şifresi kullanılacak. Mobil cihaz kullanılmadan internet tabanlı uygulamayla yapılan veri girişleri için ilgili firma, teknik aksaklığı belgelemekle yükümlü olacak. Bakanlık ve il müdürlükleri bu şekilde yapılan girişleri inceleyerek uygunluğu konusunda karar verecek. Uygun bulunmayan giriş ve taşıma işlemleri için 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun ilgili maddesi doğrultusunda idari yaptırım uygulanacak.

Araç, tesise ulaştığında yapılan atık teslimatı, mobil cihazla Bakanlığa bildirilecek. Boşaltma işlemleri sırasında cihaz kullanılarak girilen bilgiler, tesisin yetkili kullanıcılarınca onaylanacak.

 

Firma ve araçların lisanslandırma işlemleri

Atık taşıma firma lisansı ve atık taşıma araç lisansı, gerçek ve tüzel kişiler için düzenlenecek. Tebliğdeki atıkları taşıyacak gerçek ve tüzel kişiler, istenen bilgi, belge ve dokümanlarla il müdürlüğüne başvurarak lisans alacak. Lisans başvurusu yapılan araçlarda, teknik özellikleri Bakanlıkça belirlenen mobil cihaz bulundurulacak.

Firma lisans süresi 5 yıl olacak. Bu süre sonunda lisans için gerekli şartların halen sağlandığının belgelenmesi ve firmanın talep etmesi halinde aynı şartlar altında yenilenecek. Firmaya bağlı araç lisansı geçerlilik süresi, firma lisansı geçerlilik süresini aşmayacak.

Firma lisansı ve araç lisansı ücretleri her yıl Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü'nce belirlenecek. Firma, atık taşıma işlemleri sırasında kendisinden talep edilen bilgileri MoTAT sistemini kullanarak bildirecek ve Bakanlık ile temel iletişimini bu sistem üzerinden gerçekleştirecek.

Lisans alacak firmalarda ve araçlarda aranacak şartlara da yer verilen tebliğe göre, atık taşıyacak araçların yaşı 10'dan büyük olmayacak. Karayolu Trafik Yönetmeliği'nde yer alan ''M'' kategorisi araçlar ve ''O'' kategorisi araçlar hariç motorsuz araçlara lisans belgesi düzenlenmeyecek.

Araçlarda güvenlik için gerekli teknik önlemler de alınacak. Tıbbi atık taşıma aracı hariç olmak üzere taşıma aracı kasasının veya tankerin yanları ile arka kısmında olmak üzere dikey yüksekliği en az 20 santimetre olan Atık Taşıma Aracı ibaresi bulunacak.

 

Sürücüler ile ATSS ve ATHS'lerin nitelikleri

Lisans alacak araç sürücülerinde Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınması Hakkında Yönetmelik gereği ''SRC5'' türü mesleki yeterlilik belgesine sahip olması, atık taşımacılığı yapmak için eğitim sertifikasının bulunması, mobil cihazın kullanımı konusunda eğitim almış olması gibi nitelikler aranacak.

Araç Takip Servis Sağlayıcıları için ülke genelinde bir defada en az 500 araçlık sistem teslimatını yaptığını ve bir sistemde en az 10 bin mobil birimin aktif kullanıldığını belgelemesi, ISO 9001, ISO 14001 ve ISO 27001 belgelerine sahip olması, Türkiye genelinde bütün büyük illerde ve toplamda en az 50 ilde sözleşmeli yetkili servisinin bulunması gibi özellikler gerekecek.

Atık Takip Hizmet Sağlayıcılarının ise Çevre Danışmanlık Yeterlilik Belgesi ile atık yönetimi konusunda en az 3 yıllık deneyime sahip olması, kullanıcı hataları ve talepleri için 7-24 çalışacak çağrı merkezinin bulunması, gerekli eğitimleri verebilecek kadroya sahip olması gerekecek. ATSS ve ATHS'ler Bakanlıkça yetkilendirilecek.

Tebliğdeki geçici maddelere göre ise, mevcut atık taşıma lisansı olan firma ve araçlar, 1 yıl içinde lisanslarını tebliğe uygun yenileyecek. Tebliğ yürürlüğe girmeden önce lisans alan firmaların araçlarına 1 yıl içinde mobil cihaz taktırılacak ve gerekli eğitimleri alması sağlanacak.