Teşvikli yatırımlara 'Çalık' dopingi

Nisan ayında Çalık Grubu'nun Adana'da yapacağı 14.8 milyar TL'lik petrol rafineri yatırımının teşvike bağlanması, krizin etkisiyle geçen yıl Nisan itibariyle yüzde 64 azalan teşvikli yatırımlar üzerinde doping etkisi yarattı. Merkez Bankası'nın yatırım talebinin bir müddet daha kriz öncesi dönemlere kıyasla düşük seviyelerde seyredeceği öngörüsünü yaptığı bir dönemde, teşvikli yatırımlar yılın ilk dört ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 528 oranında artış gösterdi. Dört aylık teşvikli yatırımlardan Çalık Grubu'nun teşvike bağlanan yatırım tutarı çıkarıldığında, 9 milyar 847 milyon TL'ye gerileyen toplam yatırımların geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 198 arttığı, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise yüzde 10.3 gerilediği görüldü.

Hazine Müsteşarlığı verilerine göre, Ocak-Nisan döneminde verilen teşvik belgesi sayısı geçen yılın aynı dönemine kıyasla (eski teşvik sistemine göre) yüzde 221 artışla bin 278'e yükseldi. Hazine, geçen yıl ilk dört ayda 398 teşvik belgesi vermişti. Teşvik kapsamına alınan toplam sabit yatırım tutarı bu yılın Ocak-Nisan döneminde geçen yılın eş dönemine göre yüzde 528 oranında artışla 24 milyar 675.8 milyon TL'ye çıktı. Geçen yıl eski teşvik sistemi kapsamında toplam 3 milyar 929.2 milyon TL tutarında sabit yatırım, teşvik belgesine bağlanmıştı. Bu yılın ilk dört ayında teşvike bağlanan yatırımlarla öngörülen toplam istihdam geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 167 artarak 15 bin 249 kişiden 40 bin 846 kişiye yükseldi. Düzenlenen belgeler çerçevesinde ithal edilecek makine teçhizat tutarı 6 milyar 832 milyon 802 bin dolar oldu.

Merkez Bankası'nın yatırım talebinin bir müddet daha kriz öncesi dönemlere kıyasla düşük seviyelerde seyredeceği öngörüsünü yaptığı bir dönemde, teşvikli yatırımların bu denli yüksek çıkmasında, Çalık Grubu'nun Adana'da yapacağı 14 milyar 828.6 milyon TL'lik petrokimya ve rafineri yatırımının teşvik kapsamına alınması etkili oldu. Bu zamana kadar teşvike bağlanan en büyük proje olma özelliğini bulunduran yatırımla birlikte, yılın dört ayında teşvike bağlanan sabit sermaye yatırımlarında büyük artış yaşandı. 4 aylık dönemde teşvike bağlanan toplam yatırımlardan Çalık Grubu'nun 14.8 milyar TL'lik yatırım çıkarıldığında, 9 milyar 847 milyon TL'ye gerileyen toplam yatırımların geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 198 arttığı, ancak kriz öncesi dönem olan 2008 yılının ilk dört aylık dönemine göre ise yüzde 10.3 gerilediği dikkatlerden kaçmadı.
 

Nisan'da teşvike bağlanan yatırım tutarı 17.5 milyar TL

1-30 Nisan tarihleri arasında verilen 387 adet yatırım teşvik belgesi kapsamında 17 milyar 532.5 milyon TL'lik sabit sermaye yatırım teşvike bağlandı. Düzenlenen belgelerde 11 bin 118 kişilik istihdam öngörüldü. İthal edilecek makine teçhizat tutarı ise 4 milyar 891.4 milyon dolar olarak belirlendi.
 

Teşvike bağlanan yatırımlarda yenilerin payı yüzde 85'e çıktı

Çalık Grubu'nun teşvike bağlanan yeni yatırımıyla 2010 yılının ilk dört ayında teşvike bağlanan yatırımların yüzde 85'i komple yeni yatırımlardan oluştu. Bu oran bir ay öncesinde yüzde 65 düzeyindeydi. 2010 yılının Ocak-Nisan döneminde 20 milyar 908 milyon TL tutarında komple yeni yatırım teşvik kapsamına alındı. Anılan dönemde düzenlenen bin 278 belgenin 833'ü komple yeni yatırımlara yönelik gerçekleşti. Bu yatırımlardan 303'ü tevsi, 142'si de diğer mahiyetlerdeki yatırımlardan meydana geldi.
 

İmalat sanayine 19.2 milyar TL'lik yatırım

Yılın ilk dört ayında verilen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen yaklaşık 24 milyar 675.8 milyon TL'lik yatırımın 19 milyar 286.4 milyon TL'sini imalat sanayi yatırımları aldı. Elektrik, gaz ve su sektöründe 1 milyar 918.9 milyon TL'lik yatırım teşvike bağlanırken, oteller ve lokantalar sektöründe 863 milyon 389 bin TL, tarım, avcılık ve ormancılık sektöründe 643 milyon 776 bin TL'lik yatırım teşvik kapsamına alındı.

Teşvikli yatırımların yüzde 65.6'sı ikinci bölgeye

Çalık Grubu'nun dev yatırımıyla teşvike bağlanan yatırımların adresi de değişti. Yılın ilk dört ayında teşvike bağlanan 24 milyar 675.8 milyon TL'lik sabit sermaye yatırımının yüzde 65'ini aralarında Antalya, Aydın, Denizli, Adana ve Mersin'in de bulunduğu ikinci bölge aldı. Bu zamana kadar (yeni sistem) teşvike bağlanan yatırımlardan aslan payını aralarında İstanbul, İzmir, Ankara, Bursa gibi büyük illerinin bulunduğu birinci bölge almıştı. İlk çeyrekte birinci bölgeye giden teşvikli yatırımların payı toplam yatırımlar içinde yüzde 49 iken, yılın ilk dört ayında yüzde 17'ye geriledi. Üçüncü bölgenin payı yüzde 11.5, dördüncü bölgenin payı yüzde 6.6 oldu.