Tito'nun sığınağı Bienale kapısını açtı

Saraybosna'da 5 Aralık'ta açılış kokteyli ile başlayan, Zagreb, Belgrad ve Podgorica'da değişik etkinliklerle devam eden Saraybosna Bienali kapsamında, Tito'nun 1953-1979 yılları arasında 4 milyar 600 milyon dolar harcayarak yaptırdığı sığınakta Türkiye'den çağdaş sanatçılar Hüseyin Bahri Alptekin ile Caner Aslan'ın da aralarında bulunduğu 42 sanatçının yüzlerce eserinin bulunduğu serginin açılışı kapsamında tören düzenlendi.

TİTO'NUN SIĞINAĞI BİENALE KAPISINI AÇTI

FOTO GALERİ İÇİN TIKLAYINIZ

Serginin açılışına, Bosna-Hersek Üçlü Devlet Başkanlığı Konseyi Üyesi Bakir İzzetbegoviç, Bosna-Hersek Federasyonu Kültür ve Spor Bakanı Salmir Kaplan, Türkiye'nin Saraybosna Büyükelçisi Vefahan Ocak ile çok sayıda ülkenin büyükelçisi ile Bosna-Hersek, Sırbistan, Karadağ, Hırvatistan, Makedonya ve Slovenya'dan çok sayıda sanatçı katıldı.

Bakir İzzetbegoviç, yaptığı konuşmada, Bosna-Hersek'te geniş kapsamlı böyle bir bienal düzenlenmesinden mutluluk duyduğunu belirterek, onur konuğu olan Türkiye'ye bienale verdiği katkıdan dolayı teşekkür etti.

Kültür ve Spor Bakanı Salmir Kaplan ise Bakanlık olarak bu tür sanatsal projeleri desteklediklerini ifade derek, ''Artık böyle gizli sığınaklar yapmıyoruz. Yapılanları ise sanata kazandırmaya çalışıyoruz. Bu sığınakların sanata kazandırılması, özellikle turizm açısından çok önemli. Bosna-Hersek'e öneli katkı sağlayacak'' dedi.

Türkiye'nin ve Büyükelçi Vefahan Ocak'ın bu bienale önemli destek verdiğini söyleyen Kaplan, ''Türkiye her açıdan bu projeyi destekledi. Bu nedenle Türkiye'ye çok teşekkür ederiz. Sanatçılarımız şükranlarını sunmak için Türkiye'yi onur konuğu yaptı'' diye konuştu.

Saraybosna Çağdaş Sanat Bienali Müdürü ve Proje Direktörü Edo Hoziç de yaptığı konuşmada, Tito'nun gizli sığınağının ''çağdaş sanatlar'' için değerlendirilmesi amacıyla Saraybosna'da yaşayan sanatçılar olarak, bölge ülkelerindeki meslektaşlarıyla proje hazırladıklarını söyledi.

Projede, Bosna Sırp Cumhuriyeti'nin Çağdaş Sanat Müzesi ile Sırbistan, Karadağ, Slovenya ve Hırvatistan gibi ülkelerin sanatçılarının görev aldığını ifade eden Hoziç, Avrupa Birliği ve Türkiye'nin Saraybosna Büyükelçiliği'nin destekleriyle önemli bir çalışmaya imza attıklarını vurguladı.

Edo Hoziç, bienal projesiyle ilk kez Boşnaklarla, Bosna Sırp Cumhuriyeti'nde yaşayan Sırpların ortak bir çalışmada bulunduğunu, ayrıca, Sırbistan, Karadağ, Slovenya ve Hırvatistan'daki sanatçılarla da bu projeyi birlikte yürüttüklerini kaydetti.

Bölgenin aydınlarının bu projede yer aldığını ifade eden Hoziç, Balkanların bir parçası olan, bölge ülkelerinin kültürel anlamda önemli ölçüde etkilendiği Türkiye'nin, bu bienalin onur konuğu olmasından da mutluluk duyduklarını söyledi.

Hoziç, ana teması ''Soğuk Savaş Döneminde Sığınaklar'' olan bienalin, özellikle bugünkü sergiyle daha bir anlam kazandığını belirterek, şöyle konuştu:

''Bu sığınağı bir çağdaş sanatlar müzesi olarak ilerleyen dönemlerde değerlendirmek istiyoruz. Mükemmel şekilde inşa edilmiş bu yapıya sanatla hayat verdiğimizde çok çekici bir yer olacağını düşünüyorum. Burayı müze haline getirdiğimizde Saraybosna'ya gelip yolculuğuna Mostar ve Dubrovnik'e gitmek için devam edecek birçok kişi, bu sığınağı veya sergilenecek çağdaş sanat eserlerini görmek isteyecektir.''

Türkiye'nin bienale ''onur konuğu'' olması fikrini ortaya atan ve Sırbistan'ın en önemli sanatçılarının oluşturduğu Belgrad Kültürel Arındırma Merkezi Müdürü Borka Paviçeviç de bir zamanlar bir arada yaşayan şimdi farklı ülkelerin vatandaşları olan halkların 1990'lı yıllarda çok acılar çektiklerine işaret ederek, Türkiye'nin bölge barışı adına gösterdiği katkıları sanatçılar olarak takdirle izlediklerini kaydetti.

Türkiye'nin bölgede gösterdiği yapıcı rolün çok anlamlı ve önemli olduğuna işaret eden Paviçeviç, ''Sadece bu bölge için değil, genel bakımdan da Türkiye'nin üstlendiği rol çok önemli. Çünkü dünyanın merkez sorunları Türkiye'de kesişiyor'' dedi.
 

Büyükelçi Ocak'ın görüşleri

Türkiye'nin Saraybosna Büyükelçisi Vefahan Ocak da, bir yandan Bosna-Hersek'te etnik gruplar arasında sürtüşmelerin olduğu, diğer yandan eski Yugoslavya'dan ayrılan ülkeler arasında tam bir uzlaşmanın henüz olmadığı bir dönemde bölge ülkelerinin sanatçılarının bir araya gelmesini önemsediğin kaydetti.

Bienalin bölgedeki sorunlara, anlaşmazlıklara karşı sanat camiasından insanları bir araya getirerek bir birliktelik oluşturmayı amaçladığını söyleyen Ocak, böyle bir etkinlikte Türkiye'nin onur konuğu olmasının çok önemli olduğunu dile getirdi.

''Bizim burada onur konuğu olmamız Türkiye'nin Balkan coğrafyasında geliştirdiği uzlaşma arayıcı siyasi girişimlerinin bir getirisidir'' diyen Büyükelçi Ocak, şunları kaydetti:

''Bu siyasi çabalar tabiatıyla bölgede ses getirdi. Bölge ülkelerinin insanları Türkiye'nin iyi niyetle çaba gösterdiğini anladı. Ayrıca Türkiye büyük bir ülke, gücü olabilen bir ülke, diğer ülkelere etki edebilen, onlara telkinde bulunabilen, iş birliği alanları geliştirme kabiliyetleri olan bir ülke. Türkiye'nin bu özellikleri sanat dünyasında da fark edilince onur ülkesi olduk. Bienali düzenleyen Sırbistanlı sanatçılarca bu teklifin gelmesini ise çok anlamlı buluyorum.''

Bu yılki bienalin sanat konseptinin Bosna-Hersek, Sırbistan ve Karadağ tarafından oluşturulduğunu ifade eden Ocak, 2 yıl sonra ikincisi düzenlenecek bienalin konseptinin ise Bosna-Hersek, Türkiye ve Hırvatistan tarafından hazırlanacağını dile getirdi.

 

Konyiç'teki sığınak

Tito tarafından 1953-1979 yılları arasında yaptırılan, 6500 metrekare kapalı alana sahip, 350 kişinin 6 ay boyunca dışarıdan hiçbir destek almadan yaşayabileceği ve 24 ton ağırlığındaki atom bombasıyla düzenlenecek saldırının bile etkilemeyeceği sığınak, Bosna-Hersek'te 1992-1995 yılları arasındaki savaşta ortaya çıktı. Yaklaşık 4 milyar 600 milyon dolar harcanarak inşa edilen ve yeri 1992 yılına kadar sadece Yugoslavya'nın yüksek idarecilerince bilinen sığınak, ortaya çıkışından bugüne kadar Bosna Hersek ordusunun kontrolünde, bölge halklarının merak ettiği bir yer olarak sırrını korudu. Bienal kapsamında yapılan çalışmalar sırasında da sığınağın şifresinin ''İstambul'' olarak kodlandığı ortaya çıkmıştı.