Türkiye Antartika'ya üs kuruyor

1990’larda “parasızlık” nedeniyle başarısız olan üs kurma girişimi bilim insanları tarafından yeniden başlatıldı. Kurulacak üs hem bilimsel araştırmalara ev sahipliği yapacak hem de kıtada 2048 yılına kadar yasak olan zengin doğalgaz ve petrol kaynaklarının işletilmesine ilişkin alınacak kararlarda Türkiye’nin etkili olmasını sağlayacak.

1961 yılında yürürlüğe giren Antartika Antlaşması’na 50 ülke taraf. Bu devletler 22’si Türkiye gibi oy kullanma hakkına sahip değil. Antartika üzerinde 31 devletin toplam 64 üssü bulunuyor. Türkiye’nin de üs kurup bu sürece dahil olabilmesi için başlatılan çalışmalar kapmasında TÜDAV’ın çağrısı ile 23 Şubat 2013’te bir çalıştay düzenlendi.

Bu çalıştayda Antartika konusunda Türkiye’nin nasıl bir bilimsel alt yapıya sahip olduğu ve nasıl bir bilim programı oluşturulabileceği konusu masaya yatırıldı. 30 Nisan Salı günü de İstanbul Üniversitesi ve TÜDAV öncülüğünde çalıştayların ikincisi toplandı. Çalıştaya katılan Bilkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kemal Başlar, dünyanın 17. büyük ekonomisine sahip olan Türkiye’nin Antartika’ya ilgisiz kalamayacağını dile getirdi. Başlar, 10-15 kişilik bir ekip için yılda 3-5 milyon dolar ayrılabileceğini, üs kurulması için ilk aşamada 100 milyon dolar civarında para ayrılması gerektiğini kaydetti. Başlar, İran’ın 2015 yılına kadar kıtada kendi üssünü kuracağını, Pakistan’ın da burada bir üssünün olduğunu anımsattı.
 

Bakan talimat verdi

Türkiye’den kendi imkanları ile Antartika’ya giden ilk Türk teknesi olan Uzaklar 2’nin kaptanı Osman Atasoy da yolculuk dönüşü Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım ile bir toplantı yaptıklarını ve üs kurulmasına yönelik çalışma yapılması için talimat verdiğini belirtti. Atasoy “Kurulan üslerde bilimsel çalışmalar yapıyorlar ama asıl amaçları ülkelerinin varlığını göstermek. Bizim üssümüz olursa kıtadaki zengin rezervlerden pay alabiliriz ama Türkiye bunu yapmamalı. Türkiye kıtadaki madenlerin yağmalanmasına karşı mücadele edecek koalisyonun içinde yer almalı” dedi.

Türk biliminsanlarının katkısı

İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi ve TÜDAV Başkanı Prof. Dr. Bayam Öztürk de Antartika bilim programının ağırlıklı olarak buzullar, klimatoloji, jeoloji, oşinografi, balıkçılık biyolojisi, biyolojik çeşitlilik, kutup ekosistemleri ve kirlenme konuları üzerinde yoğunlaşması gerekitiğini anlattı. Öztürk, böylece iklim değişikliği ve balıkçılık gibi konularda Türk araştırmacıların evrensel bilime katkıda bulunmasının sağlanabileceğini, ortak dünya mirası olan bu alanın korunmasına Türk biliminsanlarının da katkıda bulunabileceğini vurguladı.