Türkiye İran'ın gerisinde

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) İş Hayatında ve Yönetimde Kadın Raporu, Türkiye’de kadın yönetici sayısının yeterince artırılamadığını gözler önüne serdi. AKP’nin hazırladığı ve milyonlarca kadının iş hayatını tehlikeye sokacak Aile Paketi düzenlemesi tartışmalara neden olurken, ILO’nun raporu Türkiye’de kadının mevcut şartlarda bile çalışma hayatında yeterince yer bulamadığını gösteriyor. 2012 ve 2013 verileri baz alınarak hazırlanan ve 12 ocak 2015’te yayımlanan rapora göre Türkiye’de 2000-2012 arasında kadın yönetici sayısı yüzde 5’ten az arttı. Toplam kadın yöneticiler dikkate alındığında yüzde 12.2’lik oranla 128 ülke arasında 94. sırada kendine yer bulan Türkiye, bu kategoride İran (yüzde 14.6), Filistin (yüzde 14.4), Endonezya (yüzde 21.2), Zimbabwe (yüzde 20.6), Malezya (yüzde 21.5), Etiyopya (yüzde 22.1), Uganda (yüzde 20.2), Azerbaycan (yüzde 34.2), Kırgızistan (32.3), İsrail (yüzde 30.8) gibi ülkelerin de gerisinde kaldı.

Rapora göre, 70 ülkede kadın yönetici oranı yüzde 30 ve üzerinde. 19 ülke yüzde 40-50, 48 ülke yüzde 30-40, 27 ülke yüzde 20-30, 26 ülke de yüzde 20’den az kadın yönetici oranına sahip. Kadın yöneticilerin en fazla bulunduğu ülke yüzde 59.3 ile Jamaika olurken, bu ülkeyi yüzde 53.1 ile Kolombiya, yüzde 52.3 ile Saint Lucia, yüzde 47.6 ile Filipinler ve yüzde 47.4 ile Panama izliyor. Amerika’da bu oran yüzde 42.7, Fransa’da yüzde 39.4, Rusya’da yüzde 39.1, İngiltere’de yüzde 34.2, Almanya’da 31.1.

Rapora göre 2012’de Türkiye’de kadın tepe yöneticilerin (üst düzey yetkililer, milletvekilleri) oranı yüzde 12 iken, bu kategoride ilk sırada yer alan Arjantin’de bu oran yüzde 57. Türkiye’de kadın idari ve ticari yöneticilerin oranı yüzde 24, konaklama sektörü ve perakendede kadın yönetici oranı yüzde 9.

2013’te Orta ve Doğu Avrupa’da yer alan 44 ülkede kadın yönetim kurulu başkanı olan şirketlerin oranı ortalama yüzde 5 iken Norveç’te bu oran yüzde 13.3, Türkiye ise yüzde 11.1’lik oranla Norveç’i izliyor. Türkiye, bu kategoride Norveç’ten sonra ikinci sırada yer alsa da 2009’da bu oran yüzde 13’ün üzerindeydi. Yani 2009’a göre kadın yönetim kurulu başkanı oranı yüzde 2 civarı azaldı. Verilere göre 19 ülkede ise yönetim kurulu başkanı kadın olan hiç şirket yok.

2000-2012 yılları arasında kadın yöneticilerin sayısı Türkiye’de yüzde 12.2 gibi düşük bir orana rağmen yüzde 5’ten daha az artarken, Barbados, Romanya, Güney Afrika, Kamboçya, Etiyopya gibi ülkelerde yüzde 5’in üzerinde artış yaşandı. Avrupa Birliği ortalaması yüzde 17.

Çalışan oranında da sınıfta kaldı

Rapora göre Türkiye, kadın yöneticinin yanı sıra kadın çalışan oranında da oldukça gerilerde kaldı. Türkiye’de kadın çalışan oranı yüzde 8 iken, bu oranla Türkiye, Bahreyn, Lübnan, Mısır, İran, Fas, İsrail, Tunus, Pakistan, Suudi Arabistan ve Suriye gibi ülkelerle aynı kategoride yer alıyor.

Türkiye’de kendi hesabına çalışan kadınların oranı ise yüzde 17. Azerbaycan ve Kazakistan’da bu oran yüzde 52. Merkez Bankası yönetim kurullarında kadın üye oranına bakıldığında da Türkiye’de hiç kadın üye olmadığı görülüyor.

Slovenya ve Sırbistan’da kadın üye sayısı erkek üye sayısının üzerinde bulunurken Yunanistan, Romanya, Macaristan, İsrail, Kazakistan 1 kadın üye bulunduruyor.

Türkiye son sırada

Üst ve orta yönetimde kadınların yüzdesine bakıldığında ise Türkiye 2012 verilerine göre 49 ülke arasında son sırada yer alıyor. Türkiye’de oran yüzde 14.3 iken, Türkiye’nin bir basamak üzerinde yer alan Filistin’de oran yüzde 15.4. Bu listede ilk sıra yüzde 55.8 oranla Dominik Cumhuriyeti’ne ait. Türkiye’de kadın üst yöneticilerin (CEO) oranı yüzde 2. Buna göre Türkiye’deki 50 şirkette kadın CEO görev yapıyor.

Türkiye bu oranla Avrupa Birliği ortalamasını yakalamış durumda. Kadın CEO’ların en fazla olduğu ülkeler yüzde 17 ile Sırbistan, yüzde 10’ar oranla Hollanda, Romanya ve Slovakya.

Yönetim kurullarında kadın oranı Türkiye’de yüzde 12.5 civarında iken Norveç’te bu oran yüzde 40’ın üzerinde. Finlandiya ve İsveç’te yüzde 26, Fransa’da yüzde 19 civarında.

En büyük ulusal şirketler dikkate alındığında 2013’te yönetim kurullarındaki kadın oranı ise Türkiye’de yüzde 9 iken İzlanda’da yüzde 49.