Umuttan enkaza

Ortadoğu Barış Süreci’nin en önemli aşamalarından biri sayılan Oslo Anlaşması’nın 25. yıl dönümü, İsrail-Filistin sorununun çözümünde masanın dağıldığı, uluslararası kamuoyunun benimsediği ilkelerin yok sayıldığı bir dönemin gölgesinde geçti.

Nobel Barış Ödülü

Norveç’in başkenti Oslo’da süren gizli görüşmelerin ardından Washington’da dönemin ABD Başkanı Bill Clinton, Filistin lideri Yaser Arafat ve İsrail’in eski Başbakanı İzak Rabin’in de katıldığı törende imzalanan anlaşma, sorunun nihai çözümü için atılacak adımların ana çerçevesi olarak düşünülmüştü.

Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) liderliği ile İsrail hükümetini ilk kez bir araya getiren Washington’daki tarihi buluşmanın aktörleri olan üç lider 1994’te Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü. FKÖ ve İsrail’in birbirlerini tanıması, geçici nitelikte Filistin Yönetimi’nin kurulması, İsrail askerinin Gazze ve Eriha’dan çekilmesi gibi somut sonuçları beraberinde getiren Oslo görüşmelerinde, Kudüs’ün nihai statüsü, İsrail yerleşimleri, mültecilerin durumu gibi önemli konuların ise daha sonra ele alınması planlanmıştı.
Filistin tarafında Hamas’ın, İsrail’de ise aşırı sağın karşı çıktığı süreçte, Rabin’in bir suikasta kurban gitmesi ve bölgede şiddetin yükselmesinin ardından nihai çözüme ulaşılamadı.

Trump darbesi

Son yıllarda Filistin topraklarına yönelik ablukanın kalıcılaştığı, yasa dışı İsrail yerleşimlerinin sayısının radikal biçimde arttığı, mülteciler meselesinde ise herhangi bir olumlu gelişmenin yaşanmadığı barış sürecinin son dönemine ise ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in başkenti ilan ederek iki devletli çözüm umutlarına indirdiği büyük darbe ve İsrail askerinin saldırıları damga vurdu. ABD’de Başkan Donald Trump yönetimi, Aralık 2017’de aldığı Kudüs kararının ardından bu yılın mayıs ayında elçiliğini bu kente taşıdı.

‘Yüzyılın anlaşması’

Kudüs kararıyla Filistin yönetimi tarafından “barış arabuluculuğu” rolü reddedilen ABD, Birleşmiş Milletler Yakındoğu Filistin Mültecilerine Yardım Ajansı’na verdiği desteği kesti ve son olarak da FKÖ’nün Washington’daki ofisini kapatma kararı aldı. Filistinlilerin Toprak Günü ilan ettikleri 30 Mart’tan bu yana, her cuma günü özellikle mültecilerin ülkelerine dönme hakkına dikkat çekmek üzere Gazze’de düzenlenen “Dönüş Yürüyüşü” eylemlerine İsrail askerlerinin saldırıları sonucu en az 170 Filistinli yaşamını yitirdi.

Arabuluculuk rolü Filistin tarafından reddedilen ABD’nin Ortadoğu barışı için, Filistin’le Ürdün arasında federatif yapı kurulmasını öngören, Mısır’ın Sina Yarımadası’nı da kapsayan “Yüzyılın Anlaşması” olarak lanse edilen bir plan üzerine çalıştığı iddia ediliyor.