Uzmanlar uyardı: ‘AVM’nin bedeli ağır olmasın’

Uzmanlar, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın Türkiye’de koronavirüs salgını R0 değerinin (bulaştırma katsayısı) 1.56 olduğunu açıklamasını yorumladı. Değerin 1’den büyük olmasının salgının süreceğine işaret ettiğine dikkat çeken uzmanlar, “Tüm epidemiyolojik veriler açıklanmalı ve enfeksiyon uzmanları R0 değerini hesaplamalılar. 1.56 çok yüksek bir R0 değeri. Alarma geçmeliyiz, normalleşme konuşulamaz” uyarısında bulundu.

CİDDİ ARTIŞ OLABİLİR

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğretim üyesi ve TTB Covid-19 İzleme Grubu üyesi Prof. Dr. Kayıhan Pala, R0 değerinin, salgınların özellikle bulaştırıcılık düzeylerini anlamak için kullanılan önemli ölçütlerden biri olduğunu anımsatarak “Temel üreme katsayısı bir hastanın ikincil olarak kaç kişiye ortalama hastalık bulaştırdığının bir göstergesidir. Salgının kontrol altına alınmasıyla ilgili kullanılabilecek R0 değeri 1’in mutlaka altında olmalıdır. 1.56 çok yüksek bir R0 değeri, bu koşullarda enfeksiyon zincirini kıramazsınız. R0 değeri 1.56 olunca bırak herhangi bir kurumun yeniden açılmasını, tekrar hızlıca önlemler alınmasını tartışmamız gerekir. AVM’leri 2 günde 2.5 milyon insanın ziyaret ettiği söylendi. Eğer doğruysa bir hafta on gün sonra bayağı ciddi bir hasta yığılmasıyla karşılaşacağız demektir.”

‘GERÇEK Mİ, TARTIŞMALI’

Halk sağlığı ve Epidemiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu ise R0 değerinin 1.56 olarak açıklanmasına ilişkin “Henüz Türkiye, bakan ve bakanlık dışındaki bilim insanları olarak bunu hesaplayabilecek bir veriye sahip değil. Bilim insanları da uygulamaya koydukları araştırmalarla bilgiye ulaşabilecek durumda değiller. Onun için bu rakamın hesaplanmasıyla ilgili ‘gerçek değer nedir’ sorusuna bir yanıt vermemiz mümkün değil” dedi.

Bakanın konuşmalarında ifade ettiği R0 değerinin 16 ve 5 gibi değerlerden 1.56’ya düştüğünü ve bunu söylediğini anımsatan Hamzaoğlu, “Bu durum olumlu yönde bir gelişmenin ifadesi. Bu değerlendirme ancak bakanın söylediği ile sınırlı olarak yapılan bir değerlendirme. Ancak R0 1’in üzerinde olduğu sürece salgının devam ettiği anlamına geliyor” diye konuştu.

“AVM’ler açık insanların yürüyüş yapabileceği sahiller, parklar kapalı. Bu doğru mudur” yönündeki sorumuza Hamzaoğlu, “İktidarın pandemi konusunda son bir aydır açıklamaları, uygulamaları hem bilimsel gerçeklerle hem de kendileri ile çelişiyor” yanıtını verdi.

İSTANBUL’DA 2’NİN ÜZERİNDE OLABİLİR

Bakan Koca’nın açıklamasını Twitter hesabından değerlendiren Sinir Bilim ve Genetik Uzmanı Doç. Dr. Çağhan Kızıl, “R0 değerinin 1.56 olması 4 olmasından iyidir elbette. Ancak bu salgının hâlâ devam ettiğini anlatıyor. Hâlâ ligler, AVM’ler, okullar, kuaförler konuşuluyor. Eğer ikinci dalga gelirse yapılan tüm özverili çalışmalar ve çekilen sıkıntılar boşa gitmiş olacak” uyarısını yaptı.

Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi asistan Profesör Dr. Emrah Altındiş de Twitter üzerinden yaptığı açıklamada R0 değerinin şehirden şehire farklılık gösterdiğine dikkat çekerek “1.56 Türkiye’nin değeri ve bir ortalama. Muhtemelen İstanbul gibi çok enfekte şehirlerde R0 değeri 2’nin çok üzerinde” dedi.

R0 DEĞERİ NEDİR?

Virüs bulaştırma katsayısı ya da kısa adıyla “R0 (R-naught)”, virüsün bulaştığı bir kişinin, virüsün ortaya çıkmadığı bir ortamda bunu kaç kişiye bulaştıracağını gösteriyor. Örneğin, R0 değerinin 2 olması durumunda enfekte bir kişi herhangi bir önlem alınmaması halinde, bir ortamda 2 kişiye daha viR0 rüs bulaştırır.

‘BAKAN CV’LERİMİZE BAKABİLİR, UTANIYORUM’

Koronavirüsle ilgili araştırmaları etik kuruldan önce denetlemek için kurulan COVID-19 Bilimsel Araştırma Değerlendirme Komisyonu’na tepkiler büyüyor. Türkiye Bilim Akademisi üyesi Prof. Önder Ergönül, “Bizler dünya çapında insanlarız. Sağlık Bakanı CV’lerimize bakabilir. R0’ı (bulaştırma katsayısı) saptamak için yapılan sağlam çalışmaların engellenmesi ülkemiz için sıkıntı veren bir durum. Avrupa Klinik Mikrobiyoloji ve Bulaşıcı Hastalıklar Derneği yönetim kurulu üyesi olarak utanıyorum. R0’ı saptamak için, tarama yapmak için yapılan doğru dürüst sağlam çalışmaları birilerinin engellemesi, Etik Kurul’dan geçtikten sonra bile bunların kabul edilmemesi gerçekten çok sıkıntı veren bir durum” dedi.