Wall Street Journal: Siyasi mizah yok oluyor

ABD’nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi “Türkiye’nin kuşatılmış siyasi karikatüristleri” başlıklı haberinde Türkiye’de çok güçlü olan siyasi mizah ve karikatür geleneğinin hem Erdoğan yönetimi altında hem de Twitter çağının etkisiyle yok olduğuna dikkat çekti.

Türkiye’deki siyasi mizah geleneğinin Osmanlı’nın son dönemlerine dek uzandığını yazan gazete, 1877’de anayasayı eleştiren mizahçı Theodor Kasapis’in 3 yıl hapse mahkum edildiğini anımsattı. Cumhuriyet çizeri Musa Kart için “kendisi, ülkenin en çok soruşturulan ve yargılanan çizeri olduğunu düşünüyor” değerlendirmesinde bulunan gazete, Erdoğan karikatürleri yüzünden iki kez yargılanıp beraat eden ve kasımda gazetedeki diğer çalışma arkadaşlarıyla birlikte tutuklanıp geçen ay tahliye edilen Kart’ın iddianame ile “mizahçılar için esin kaynağıyla dolu” dediğini belirtti. Gazete, 1970’lerde Gırgır ile birlikte karikatür, çizgi roman ağırlıklı mizah dergileri döneminin başladığını, ancak Gırgır’ın bu yıl Musa peygamberle ilgili karikatürü gerekçesiyle patron tarafından kapatıldığını ve tüm çalışanlarının kovulduğunu kaydetti.

“Geçmişte bazı liderler mizahı hoş karşılardı, eski cumhurbaşkanlarından Özal’ın kendsiyle ilgili karikatürleri makamında tuttuğu söylenir, ama Erdoğan öyle değil” diyen WSJ, yasalara göre ulusa, hükümete, devlet kurumlarına hakaret diye bir suç olduğunu ve sadece 2016’da cumhurbaşkanına hakaretten 3658 kişiye dava açıldığını, suçlu bulunanların 1-5 yıl hapisle cezalandırıldığını sıraladı. Gazete, Erdoğan’ı başkanlık sarayının açılışında “en azından bir gazeteci kesseydik” derken gösteren kapağı yüzünden Penguen dergisinin iki çizerinin 2015’te bir yıl hapse mahkum edildiğini anımsattı. Kurucularından Erdil Yaşaroğlu’nun Penguen’in kapanmasını, okurların internete yönelmesi ve üç yıldır satışların düşmesine bağladığını belirten gazete, Leman dergisinin de aynı sorunlarla boğuştuğunu belirtti. Gazeteye konuşan bazı karitüristler ise online alternatifler oluşturulmazsa siyasi mizah geleneğinin öleceğinden korktuğunu anlattı.