3. havalimanında açılış süresi yaklaştıkça, haber trafiği de hızlandı. Güncel ve kritik mesele taşınma. İnşaat tamamlanıp yeni havalimanının operasyona hazır hale gelmesi için, faal durumdaki Atatürk Havalimanı’nın taşınması ciddi bir operasyon. Bu ölçekteki bir operasyonun dünya havacılık tarihinde benzerinin olmadığı vurgulanıyor. Peki, tamam.
Ama gurur vesileleri ve başarı hikâyeleri anlatılırken, toplum çıkarları açısından gerçeklerin üzerinin örtülmemesi gerekiyor.
Bu girişi niye yaptım?
İGA Havalimanı İşletmesi İcra Kurulu Başkanı Kadri Samsunlu’nun dün Hürriyet’te Vahap Munyar imzasıyla yayımlanan röportajı nedeniyle.
“Devlet bir çukurdan 35.2 milyar euro alacak, dünya ‘Vay be’ diyecek” başlıklı söyleşide, şu ifade Samsunlu’ya atfen:
“Cengiz-MAPA-Limak-Kolin-Kalyon Ortak Girişim Grubu, inşaata 10.2 milyar Avro harcayacak. Havalimanını işletme süresince, devlete toplam 25 milyar Avro kira ödeyecek. Yani devlet bir çukurdan 35.2 milyar Avro almış olacak.”
( Not: İGA A.Ş, yukarıdaki beş şirketin kurduğu ortak şirketin adı)
Bu yaklaşımda iki ciddi sorun mevcut:
1. Su havzaları, ormanlar ve kuş göç yolu coğrafyası “bir çukur” diye tarif edilince, doğal alan değersizleştiriliyor. Diğer yandan binlerce ağaç kesilmemiş, doğa yıkımı yapılmamış gibi yapılıyor. 2. İGA A.Ş’nin, 35.
2 milyar Avro olarak hesaplanan yatırım ve kira bedelini devlet ve millet aşkına karşılıksız verdiği izlenimi yayılıyor.
Malum, 3. havalimanı yap-işlet-devret modeliyle yaptırılıyor.
İGA ile Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) arasındaki Uygulama Sözleşmesi’ne göre, işletme süresi 25 yıl. Şirketin devlete ödeyeceği yıllık kira, toplam kira tutarı ve işletme süresine göre hesaplanıyor. Limak internet sayfasında, toplam kira bedeline yüzde 18 KDV eklenmesi gerektiği ve böylece, devlete ödenecek toplam kira bedelinin 26 milyar 139 milyon Avro olduğu yazılı. Bu da basit hesapla İGA’nın DHMİ’ye her yıl 1 milyar 45 milyon Avro kira ödeyeceği anlamına geliyor.

Yolcu garantisi 12 yıl
Fakat halka açıklanmayan bu sözleşmenin, bir de şirkete tahsis edilen gelirler ve garanti kısmı var.
Devlet talep garantisi veriyor. Dış hat giden yolcu servis ücreti 20 Avro, dış hattan gelip dış hatta giden için 5 Avro. İç hat giden yolcu için 3 Avro. Garanti süresi 12 yıl. Toplamda da 6.3 milyar Avro. Eğer gelir, belirlenen tutarın altında kalırsa DHMİ şirkete, üstünde çıkarsa da İGA, DHMİ’ye farkı ödeyecek.
Fakat İGA beşlisi, 3. havalimanında asıl kazancı, gelir kazandıran sahalardan elde edecek.
Sözleşmeye göre o kalemler de şöyle:

23 gelir kalemi
Yolcu servis gelirleri, (İç, dış, Dış/ Dış, İç/Dış transfer yolcu), Köprü, 400 Hz, Su, PCA gelirleri, Konma, konaklama gelirleri, Her bir etaba ait kira hasılat payı Hasılat Payı, Arazi Tahsis, Yer Tahsisi, Baz İstasyonu, Airport City, Genel Havacılık Gelirleri Dahil ve Reklam Gelirleri, Aydınlatma Gelirleri, Emniyet Tedbirleri Gelirleri, ‘Follow me’ gelirleri, Diğer PAT saha gelirleri, Havalimanında kamu kurum ve kuruluşları dışındaki kişilere tahsis edilen yerler için tahakkuk ettirilen iklimlendirme, havalandırma gelirleri ile buralara sağlanan elektrik, doğalgaz, su ve arıtma tesisi gelirleri, Kontuar Gelirleri, CIP Gelirleri, Otopark Gelirleri, Uçuş Bilgi, Telefon, Teleks, Anons, Diyafon vs. gelirleri, Film Çekme Gelirleri, Emanet Odaları gelirleri, Akaryakıt İkmal İmtiyaz gelirleri, Muayene Tedavi Gelirleri, Konferans ve Toplantı Salonu gelirleri, Otel Gelirleri, Kargo gelirleri, Yer Hizmetleri (Royalty) gelirleri, Havalimanı giriş kartı gelirleri, Araç özel plakası gelirleri.
Bitirirken: İGA’yı oluşturan Cengiz-MAPA- Limak-Kolin-Kalyon, DHMİ’ye 25 yıl boyunca ödeyeceği 1 milyar Avro kirayı, devlete bağışlıyor değil.
Şirket bu kirayı fazla fazla çıkaracak. İsterseniz, 3. havalimanının büyüklüğüyle gurur duyarken, yukarıdaki gelir kalemlerine bir daha bakın. Ve düşünün.