Okurlarımız anımsayacaktır; kısa bir süre önce Hürriyet Okur Temsilcisi Faruk Bildirici’nin tartışmaya açtığı “İsimlerin Kodlanması ve Fotoğrafların Buzlanması Kılavuzu”nu yayımlamıştım. Gazete yönetimi de, okurlarımız da konuya ilgi gösterdiler. Okurumuz Yakup Çolkesen’in çocuklarla ilgili suçlarda kodlama konusundaki iletisini dikkate alan Bildirici, bir maddenin kapsamını daha anlaşılır hale getirdi. Maddenin yeni hali şöyle oldu:
“Çocuklarla ilgili suçlarda ve cinsel saldırılarda sanık, tanık ya da mağdur olan 18 yaşından küçüklerin isimleri, okul, adres gibi kimlik bilgileri, yakınlarının açık isimleri ile fotoğrafları hiçbir şekilde yayımlanmaz. Bu tip vakalarda illüstrasyon, kolaj, arşiv fotoğraf ve görüntüleri de kullanılmaz.”
Bu arada yeni bir gelişme de özel olarak trafik kazası haberlerinin yazımı konusunda yine Bildirici’nin çabası ile gerçekleşti. Hazırlanan ve tartışmaya açılan metin Anadolu Ajansı’nın da katkısıyla kesinleşti. Gazeteler, TV kanallları ve haber ajansları da bu bu metni onayladılar. Cumhuriyet gazetesi de onay verenler arasında yer aldı. Metne destek veren kuruluşlar şöyle: Hürriyet, Cumhuriyet, Sabah, Posta, Sözcü, BirGün, Milliyet, Habertürk, Yeni Şafak, Star, Vatan, Akşam, Hürriyet Daily News, Daily Sabah, AA, DHA, CNN Türk, NTV, Habertürk TV, Halk TV, Kanal D, A Haber, TV Net, Kanal 7, Ülke TV, TRT.
Böylece habercilerin gerçekten işlerine yarayacak ve kamu yararını gözetecek haberler yapmalarına katkı yapacak bir ilkeler metni ortaya çıkmış oldu.
Muhabir ve editör arkadaşlaramızın bu kılavuzu dikkate alacaklarından hiç kuşku duymuyorum:
Trafik kazası haberleri yazım kılavuzu
1- Trafik kazası haberlerinde kamu yararı esas alınır; yansız, nesnel ve yalın bir dil kullanılır; sansasyonel, peşin hüküm içeren ifadelerden kaçınılır.
2- Ölümlü kazaya karışan taşıtın/ otobüsün firmasının adı, firma ya da sürücüyü suçlamadan; kazanın oluş şekli ile ilgili kesin ifadeler kullanmadan yazılır. Fotoğraf ve görüntülerde firma ismi ve plaka buzlanmaz.
3- Kazaya karışan taşıt/otobüs sürücülerinin kusur oranı yazılmaz; bu konuda yorum yapılmaz.
4- Kazaya karışan taşıt/otobüs firmasının yetkililerinin kazayla ilgili görüşüne başvurulur; varsa açıklamalarına haberde mutlaka yer verilir.
5- Görgü tanıkları ya da yolcuların kazanın oluş şekliyle ilgili tanıklıkları nesnel bir dille ve iddia olarak verilir. Abartılı, suçlayıcı ifadeler haberde kullanılmaz.
6- Kaza haberlerinde kaynağı belirsiz açıklama ya da demeç kullanılmaz. Yetkililerin açıklama ya da demeçlerine isim ve unvanlarıyla birlikte yer verilir.
7- Trafik raporu ve kazayla ilgili diğer belgeler de takip edilerek haber yapılır.
8- Trafik kazalarında yaşamını yitiren ya da yaralananların isimleri, yakınlarının öğrendiğine emin olunmadan haber yapılmaz.
9- Trafik kazası haberlerinde kanlı ve insan onurunu zedeleyici fotoğraf ve görüntü kullanılmaz. Ölülerin yakın plan fotoğraflarına yer verilmez; uzak plan fotoğraflarda yüzler mutlaka buzlanır.
10- Trafik kazası haberlerinde firmalar ile yetkililerin kazaları engelleyecek önlemler almalarını sağlamaya ve toplumu kazalara karşı bilinçlendirmeye özen gösterilir. Eğitici, öğretici uzman görüşlerine de haberlerde yer verilir.
Kaynak neden belirtilmez?
Gazetemden ve video kanalından iki haber: Her ikisinde de Kılıçdaroğlu’nun Fox TV’ye konuştuğu belli. Ancak gazetemin basılı nüshasını elime aldığımda sayın Kılıçdaroğlu ile ilgili iki haber görüyorum ve haberlerde “Bir televizyon kanalında yaptığı konuşma” deniliyor. Anımsatmak isterim ki, Halk ve Ulusal kanalları dışında her sabah ve akşam Cumhuriyet çalışanlarının tutuksuz yargılanması gerektiğini, tutukluluk halinin cezaya dönüştüğünü, savunmalarla iddianamenin itibarsız hale geldiğini söyleyen tek kanaldır. Ve Başkan gazetenize konuştuğunda bunu aktaran tek kanaldır. Sürekli izleyicisi olmamakla birlikte bu kanala en hafif terimle haksızlık, aslında saygısızlık yapıldığını düşünüyorum. Dr. Adnan Yüce
Yazıişleri, okurumuzun bu haklı yakınmasını şöyle yanıtladı:
“CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun İsmail Küçükkaya’ya yaptığı açıklamaların kaynak belirtilmeden aktarılması bizim açımızdan ciddi bir editöryal hata. Bu nedenle hem okurlarımızdan hem de sayın İsmail Küçükkaya’dan özür dileriz. Haberlerimizin, internet siteleri tarafından kaynak belirtilmeden kullanılması uzunca bir süredir bizi de rahatsız eden bir konu. Bu durumdayken bir meslektaşımıza ‘bilinçli’ olarak aynı sıkıntıyı yaşatmak en son isteyeceğimiz şey olurdu. Sayın okurumuzun mesajı editör arkadaşlara iletildi ve bu konuda daha dikkatli olmaları konusunda uyarı yapıldı.”
KISA KISA
‘Orkestra şefi bir robot’ haberiniz
14 Eylül 2017 Cumhuriyet gazetesi arka sayfasında “Orkestra Şefi Bir Robot” başlığı altındaki foto-haberde “: ....Lucca Filarmoni Orkestrası konserde Alman Besteci Verdi’nin eserlerini çaldı....” diye yazmışsınız, Haberler denetlenmiyor mu? Bu haberi yazan müzik bilgisi sınırlı kişi hiç mi danışmıyor. Saygılar… M. Orhan Öztürk
Okur Temsilcisi’nin notu: Sevgili Editör kardeşim! Gazeteci her şeyden önce genel kültür sahibi olan kişidir. Giuseppe Verdi Alman değil İtalyandır. Ama diyelim ki, bir konuda yetersiz kaldınız; arkadaşlarınız vardır, olmadı internet diye doğru kullanılırsa devasa bir kaynak var, o da olmadı, ansiklopediler hâlâ başvuru kaynağı olarak kullanılabiliyor. Lütfen bana “haberi aldığımız kaynakta böyle yazıyordu” deme, özrün kabahatinden büyük olur. Bu arada yazıişlerindeki arkadaşlarıma da kısa bir not: Israrlı hata, hata olmaktan çıkar; en sonunda hataların sorumlusu zaten sizsiniz ama bir şekilde dur demezseniz, sorumlusu olmaktan çıkar sahibi olursunuz.
Mimar, besteci gibidir
50 yıllık okurunuzum. 14.09.17 günü “İstiklali kucaklayan bina” haberiniz. Böyle bir haberde binanın mimarından söz etmemek sizce de büyük eksiklik degil mi? Nedense yerli ansiklopedilerimizde bile binalar anlatılır ama mimar adı verilmez, sanki gökten zembille iniyorlar. Şarkılar bestecilerin değil, şarkıyı söyleyenlerin adı ile anılır. Gelin siz Cumhuriyet olarak bu kadir bilmezliği kırın. Güven Birkan
