İşçisi, memuru, emeklisi, Türkiye’de bugün milyonlarca yurttaş büyük bir kâbusun içinde yaşıyor. Memurlar 47 bin TL olan yoksulluk sınırına, işçilerle emekliler ise 19 bin TL olan açlık sınırına ulaşamayan ücretleriyle yüzde 100’leri geçen enflasyonla geçinme savaşında.
Bütün bir yıl boyunca geçerli olacağı açıklanan maaşlardaki artış oranları ise yaklaşan yerel seçimlerin etkisiyle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın insafına kalmış durumda. O isterse emeklilerin insanlık dışı ücretlerine birkaç bin TL daha ekleme yapılacak.
Türkiye ekonomisi bıçaksırtında.
Kurtarıcı olarak gelen Mehmet Şimşek ve ekonomi yönetiminin tek hedefi, yurtdışından para bulup ödemeler krizini engellemek. Türkiye’nin döviz rezervleri ise hâlâ ekside.
KARANLIK TÜNELİN BAŞINDAYIZ
Üstelik bu daha iyi günlerimiz. Seçim sonrası bambaşka bir tünele girilecek. Şimşek’in sıkılaştırma politikaları sertleşecek. Faiz ve vergi artışlarıyla başlayan “acı reçete” artık saklanmadan uygulanacak. Bu reçetenin faturası ise kapanan fabrikalar ve işsizlik olarak her kesim tarafından ödenecek.
Çünkü deniz çoktan bitti. Geçme-diğimiz köprülere, otoyollara, artık farkını bile ödemekte zorlandığımız şehir hastanelerine verilen döviz bazındaki garantilerle, vazgeçilemeyen şatafat, bin odalı saraylar, hâlâ azaltılmayan kamu harcamaları nedeniyle bitti deniz.
2002’de Türkiye’nin dış borcu 129.6 milyar dolar iken 2023 Eylül’ü itibarıyla 482.6 milyar dolar. Ve bu paralar ne yazık ki toprağa, en kolay büyüme yolu olan inşaatlara gömüldü.
Bu yanlış yatırımlardan biri de alışveriş merkezlerine (AVM) yapılan yatırımlardı. Bunlar, AKP’nin en fazla övündüğü, sembol yatırımlardan biri oldu zaman içinde.
İstanbullular iyi bilir. 2000’li yılların başına kadar Levent’ten Maslak’a uzanan güzergâhta Roche, Deva, Tekfen, Eczacıbaşı, Renault gibi büyük kurumların fabrika ve genel merkezleri yer alırdı. Bunların hepsi yıkıldı ve yerlerinde AVM’ler yükseldi.
Sadece fabrikalar ve merkezler değil, deprem toplanma alanları, yeşil alanlar da AVM’lere kurban oldu.
Bugün Türkiye’de 452 AVM var. Bunların 100’den fazlası İstanbul’da. Ve büyük bölümü zorda. AVM’lerin birbiri ardına gündeme geldiği o yıllarda uzmanların söyledikleri bugün gerçek oluyor.
Bugün bir AVM yatırımının geri dönüş süresi 15 yıldan 80 yıla çıkmış. Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın geçen günlerde yaptığı açıklamaya göre bu AVM’lerin 70’i borçlarını ödeyemediği için bankalara geçti.
Plansız, fizibilitesiz AVM yatırımlarında yaprak dökümü birkaç yıldır yaşanıyor. Ancak sürpriz gelişmelerden biri geçen hafta yaşandı. Hollandalı Multi’nin sahip olduğu dokuz forum alışveriş merkezi için konkordato istendi.
Aslında en başarılı olduğu bilinen AVM’lerdi bunlar. Ancak açıklanan bilgilere göre bu AVM’lerin 600 milyon Avro yani 28 milyar lira borcu var.
GİZLİ REKORTMENİN AVM’Sİ
AVM yatırımlarına kaynak sağlayan bankaların büyük bölümünün kamu bankası olduğu ise açıklanmasa da bilinen bir gerçek. İşte birkaç örnek...
Bir zamanlar adını gizleyen vergi rekortmenlerinden Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yakını Fatih Erdoğan, Ankara’da yaşanan furyada tutmayacağı daha ilk günden belli olan Next Level AVM’yi, Ziraat Bankası’na devretti. AVM geçenlerde komik bir fiyata satıldı.
En büyük batıklardan biri ise İstanbul Esenler’deki ORA AVM’ydi. 600 milyon dolar borç yine Ziraat Bankası’na kaldı.
TARIMA 92 MİLYAR TL
Çiftçilerin kaynaklarıyla tarıma destek vermek amacıyla kurulan Ziraat Bankası’nın geri dönmeyen AVM riski ne kadar tabii ki bilemeyeceğiz. Ancak bankanın uzun yıllardır tarımı unuttuğu bir gerçek. Tüm görevi yandaş şirketlerin yatırımlarına kaynak yaratmak. Bugün neden yoksullaştık, hepimiz asgari ücrette neden buluştuk bunun yanıtı belli değil mi?
AKP’nin bütçeden tarıma ayırdığı kaynak sadece 92 milyar TL. İş, aş, fabrika yatırımı yapılmadığı için artan yoksulluğa karşı sosyal yardımlara ayrılan kaynak ise 452 milyar TL.
Yazık değil mi bu ülkenin kaynaklarına? Yazık değil mi bugün çocukları açlıktan derste uyuyan bir halka?
