Bugüne kadar Kurtuluş Savaşı’nı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ve devrimlerin gerçekleştirilişini anlatan birçok kitap yayımlandı. İlk kaynak, her zaman Atatürk’ün ölümsüz eseri “Nutuk”tur ama ben bugün o dönemi onun düşmanının kaleminden anlatan bir kitaptan söz edeceğim.
Bunu yaparken de Prof. Dr. Ergun Türkcan’ın “Düşmanının Kaleminden Mustafa Kemal ve Kurtuluş Savaşı” başlıklı makalesinden alıntılar yapacağım. Prof. Türkcan, Historia 1923 dergisinin Bahar 2019 tarihli sayısında, Winston S. Churchill’in “The World Crisis” adlı 5 ciltlik eserinden yararlanmış.
3261 sayfalık bu dev eserde, Atatürk’ün 1919’da Samsun’a yola çıkmasından hemen önceki durumu şöyle anlatmış Churchill:
“İtalya’nın Türk İmparatorluğu üzerindeki ihtirasları her türlü hayalin ötesindeydi... Mahalli bir ayaklanmayı bahane ederek Antalya’yı işgal ettiği gibi Yunanların İzmir’i işgal için hazırlıklar yaptığı iddiasıyla resmen şikâyette bulundu. Yunanlar da kendi hesaplarına, İtalyanların Antalya çıkarmasını kendi bölgelerine tecavüz için bir başlangıç sayarak yaygara kopardılar.
Nisan (1919) sonuna doğru İtalyanlar, küçük partiler halinde, Bodrum, Makri ve Alanya’ya çıktılar. Venizelos ise, prestijine dayanarak, Aydın vilayeti, İzmir ve bin yıldır Yunanlar tarafından yaygın biçimde iskân edilmiş kıyıları ele geçirmek için çalışıyordu... Müttefikler ve Başkan Wilson da bunu kabul ediyordu...
Ancak bu şayialar, İzmir’deki Avrupalıların, Amerikan misyonerlerinin, İstanbul’daki İngiliz Yüksek Komiserliğinin tepkisini çekti: böyle bir adımın yaratacağı tehlikeye karşı birlikte uyarıda bulundular.
Bunlara rağmen, İngiliz Dışişleri ve Savaş Bakanlıklarının ciddi uyarı ve protestolarına rağmen, 15 Mayıs’ta, 20 bin Yunan askeri, kendi savaş gemilerinin bombardımanı altında İzmir’e çıkıp, çok sayıda Türk’ü öldürdüler ve hızla İzmir-Aydın demiryolu boyunca ve Aydın’a yürüdüler; kanlı bir dirençle karşılaştılarsa da Küçük Asya’nın işgali ve zaptı başlamıştı.”

Devrimin başladığı tarih 16 Mayıs
İşte böyle bir ortamda, her türlü ihanet ve işgalin yaşandığı, Anadolu’yu kan ve ateşin bürüdüğü günlerde, Mustafa Kemal, 16 Mayıs’ta İstanbul’dan Bandırma Vapuru ile yola çıkar.
Bu nedenle 16 Mayıs, Kurtuluş Savaşı’nın ve Anadolu’da yaşanan devrimin başlangıç tarihidir.
Mustafa Kemal, toplumun düşmana, emperyalizme ve onunla işbirliği yapan padişaha başkaldırışını aklında planlayarak Samsun’a ayak basmıştır.

Churchill’in gözünden Atatürk
Churchill, kitabında Atatürk hakkında şunları yazmış:
“Toplanan bu büyük miktarda silah ve cephane, bir hafta içinde tekrar İngilizlerden Türklerin kontrolüne geçti. Mustafa Kemal, Kaderin Adamı, ona Çanakkale’de Nisan-Ağustos 1915’te rastlamıştık- bundan sonra, İstanbul’daki Türk hükümetine isyan etmiş bir asidir- savaşçı bir prensin tüm niteliklerine sahip olduğu gibi, artık iktidara da sahiptir...”
1919 yılında Mustafa Kemal’in Samsun’a çıktığı dönemde, bir dostunda ya da bir Türk’te değil, Çanakkale Savaşı sırasında Birleşik Krallık Donanma Bakanı olan düşmanında bıraktığı izlenim bu. Daha sonra Harbiye Bakanı olan Churchill’in şu satırları, 19 Mayıs’ın karşı taraftan nasıl göründüğünü göstermesi açısından ilginç.
“Yunanların Türkleri fethetmesi, hiçbir Türk’ün kabul edebileceği bir kader yazgısı olamazdı...
Hayallerle uyutulsa, cinayetlerle lekelense, kötü yönetimle çürüse, uzun yıkıcı savaşlarla, yenilgilerle sarılsa ve İmparatorluğu parçalansa da Türk hâlâ yaşıyordu.”
19 Mayıs’ta Samsun’a ayak basan Mustafa Kemal, Anadolu’da ezilen savaş yorgunu halkın yaşadığını ve bağımsızlık mücadelesi için yeniden dirildiğini, tüm dünyaya kanıtlamıştır.
19 Mayıs, umudun bağımsızlık için yeniden doğuşudur.
Bu nedenle ölümsüzdür. Bu topraklarda hiç ölmeyecek bir ruhtur.