Ukrayna'nın Sovyet çelişkisi

Putin’in Ukrayna’nın doğusundaki ayrılıkçı yönetimleri bağımsız devlet olarak tanıdığını açıkladığı konuşmasında komünizmi ve Sovyet dönemini Rusya açısından felaket olarak gördüğüne geçen yazımda (12 Mart 2022) değinmiştim. Putin, kendisinin dünya görüşünü, iç ve dış politika anlayışını sergilediği o uzun konuşmasında, Ukrayna’da 2015’ten itibaren yürürlüğe giren “komünizmden arınma” politikalarına değinmiş ve “Ukrayna’da asıl komünizmden arınma süreci, şimdi başlıyor” demişti. Putin ve çevresi bugünkü Ukrayna’yı ve Ukrayna milletini, Sovyet icadı olarak görüyor (Çarlık Rusyası zamanında Ukraynacanın inkâr edilmesine karşılık, Sovyet Devrimi sonrasında, Sovyetler Birliği bünyesinde bir Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuş ve Ukraynaca, bu cumhuriyet bünyesinde, Rusçanın yanı sıra resmi dil yapılmıştı). 

"HEDİYE EDİLEN TOPRAKLAR"

Putin, Ukrayna’yı yapay bir devlet olarak gördüğünü de 2008’de Bükreş’teki NATO-Rusya Zirvesi’nde dönemin ABD Başkanı George W. Bush’a “Hey, George, Ukrayna diye bir devlet yok ki! O devletin topraklarının yarısını biz verdik, diğer yarısını da Polonya’dan aldılar” diyerek göstermişti. Kırım, Donbas, Harkov, Odessa gibi toprakları Putin ve çevresi, Sovyetler Birliği’nin Ukrayna’ya hediye ettiği topraklar olarak görüyor ve “Sovyet döneminden şikâyet ediyorsanız, onlar sayesinde aldığınız toprakları geri verin” diyorlar. (Putin de, “gerçek komünizmden arınma şimdi başlıyor” derken, buraları geri alacağının sinyalini vermişti). Güney ve doğu illerindeki topraklara “Sovyetler’in hediyesi” demek ne kadar doğru, tartışılır. Fakat Ukrayna’nın batısındaki topraklar, ciddi bir çelişkiyi ortaya koyuyor: Batıdaki Çernovtsi, Lviv, Volin gibi iller, 1939-40 dönemine kadar Romanya ve Polonya’ya bağlıyken, o tarihlerde Sovyet Ukraynası’na bağlanmış olan iller. Ukrayna’nın en milliyetçi, muhafazakâr olan bu bölgeleri, günümüzde de Ukrayna’nın en Sovyet ve Rus karşıtı olan illeri. Fakat Sovyet ordusu olmasa, bugün buralar Ukrayna sınırları içinde olur muydu, bilinmez. İşte bu çelişki, Ukrayna milliyetçilerinin çıkmazlarından birini oluşturuyor. Fakat son savaş, Ukrayna’nın uzun süre ayakta kalabildiğini gösterdi. Bu da Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik tutumunu yumuşatmasına neden oldu. Tarafların birbirlerinin varlığını kabulleneceği bir barış yapma imkânı, giderek artıyor. Bölgeye yabancı aktörleri sokmamak da, bölge devletlerinin birbirine göstereceği saygıya bağlı.