5 liran yoksa ekmek de yok

Halkın temel gıda maddelerinden biri olan ekmekte zor günler yaşanıyor. Kilogram üretim maliyeti geçen yıl 1.92 lira olan buğdayda bu rakam 2022’de 4.25 liraya çıktı. Gübreden zirai ilaca kadar üretim maliyetlerinin artması ise kısa süre önce İstanbul’da 3.5 TL’ye çıkan ekmek fiyatına yansıyacak. Önlem alınmazsa bu yıl yurttaşın 5 liranın altına ekmek bulabilmesi çok zor görünüyor.

Yayınlanma: 10.01.2022 - 02:00

Güncelleme: 10.01.2022 - 09:08

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu üyesi Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Manisa Milletvekili Bekir Başevirgen, buğday üretim maliyetlerindeki artışı araştırdı.

Buna göre, 2022’de geçen yıla göre tohum 75 liradan 105 liraya, gübre 205 liradan 540 liraya, zirai ilaç ve yaprak gübresi 83 liradan 105 liraya, mazot 38 liradan 50 liraya, tarla kirası 190 liradan 280 liraya, genel gider ve amortisman 31.5 liradan 57 liraya, bir dekar buğdayın toplam maliyeti 692.36 liradan 1256.85 liraya çıktı.

‘YANSIMA KAÇINILMAZ’

Başevirgen, 2021’de buğday maliyeti her ne kadar 2.40 TL/kilogram olarak görülse de Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) ekmeklik buğdaya 2.25 TL/kilogram fiyat açıkladığını ve çiftçiden de bu fiyatla alım yaptığını söyledi. TMO’nun, görev zararı pahasına 3 ile 5 lira aralığında ithal ettiği buğdayı da hesaba katarak halihazırda buğdayın kilosunu 2.60 liradan sattığına işaret eden Başevirgen, şöyle konuştu:

Ekmek maliyetinin yüzde 60’ını işçilik, maya, tuz, su, enerji, finans, fire, iade, dağıtım giderleri ile kâr payı gibi girdiler oluşturuyor. Geriye kalan yüzde 40’lık kısmını oluşturan un maliyetinin de yüzde 80’i de ekmeklik buğday. Yani buğdayın ekmek maliyetine doğrudan etkisi yüzde 32 civarında.
Bu yıl buğday üretim maliyeti tahmin edildiği gibi 5.31 TL/kilogram olarak gerçekleşirse vatandaş 210 gramlık ekmeği kaç liraya tüketecek? Bu durumu önlemek amacıyla TMO piyasaya ucuz buğday satmayı daha ne kadar sürdürebilecek?
Maalesef sadece buğday fiyatlarındaki artış nedeniyle 3.5 lira olan 210 gramlık ekmeğin fiyatı asgari 4.65 lira olacak. Bu maliyete artan işçilik ve enerji fiyatları da eklenince belediyelerimizin ürettiği Halk Ekmek dışında 5 liranın altında ekmek bulunması mümkün olmayacak.
Gübre fiyatlarında son bir yılda yaşanan yaklaşık beş katlık artış, tarlalara daha az gübre atılmasına neden oldu. Bütün bu faktörler, Türkiye’de 2022’de buğday veriminin bir miktar daha gerileyeceğini göstermektedir ki arzda oluşacak bu azalışın ekmek fiyatlarına ilave zam olarak yansıması da kaçınılmaz olacak.
Bu buğday maliyetiyle ekmeğin hangi fiyatlara çıkacağını önümüzdeki günlerde yaşayarak göreceğiz. Gıda enflasyonuna da yansıyacak. Bu nedenle acil önlemlerin hayata geçirilmesi gerekmektedir.