Bu başlık, anayasal haklarını kullanarak miting yapmaya başlayan muhalefet karşısında sarf edilen, “Bedel ödeyecek”, “15 Temmuz’da o sokağa dökülenlere bu millet nasıl dersini verdiyse siz de aynı dersi öyle alırsınız... Hepinizi önümüze katarız ve gideceğiniz yere kadar kovalarız” sözlerinin anlamıyla ilgili değil.

Bu başlık, kapitalist devletin demokratik biçiminin, en kuvvetli denetleme, dengeleme ve seçim sistemlerine sahip bir örneği olarak görülen ABD ile ilgili: ABD’de ilerici demokrat entelijansiya arasında bir iç savaş korkusu giderek derinleşiyor.

YİNE ‘WEİMAR’ DERSLERİ

Toplumsal krizler üzerine çalışan Cascade Institute’ün (Kanada) kurucusu, direktörü Prof. Homer-Dixon’un 31 Aralık’ta Globe and Mail (Kanada) gazetesinde yayımlanan “ABD, 2030’a doğru sağcı bir diktatörün yönetimi altına girebilir” başlıklı yazısı çok ilgi çekti. Homer-Dixon, çok sayıda ABD’li akademisyen, uzman, bürokrat ile yaptığı konuşmalardan hareketle şöyle bir yol haritası oluşturuyor: Kasım seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti iki mecliste de çoğunluğu ele geçirir. Böylece Biden yönetimi felç olur; ekonomik-toplumsal kriz, kutuplaşma daha da derinleşir. Trump ve onun sözcülerinin denetimine geçmiş olan Cumhuriyetçi Parti demokratik sistemi yıkan bir araca dönüşür. Bu koşullarda gidilecek 2024 seçimlerinde Trump başkanlığa geri gelir. Trump, kötü bir yönetici olduğundan toplumsal sorunları çözemez ama devletin, özellikle güvenlik kuruluşlarının içindeki “uyumsuz” kadroları kendi adamlarıyla değiştirir. 

Bu noktada, ister istemez, Nazilerin yolunu açan Weimar Cumhuriyeti akla geliyor. Prof. Homer-Dixon, Weimar deneyinden altı sonuç çıkarmış:

1) Karizmatik bir lider, sağın en aşırı unsurlarını arkasında birleştiriyor. 

2) Toplumda mağdur olma duygusunu körükleyen bir “büyük yalan” var: Sırtımızdan bıçakladılar / seçimleri çaldılar. 

3) Muhafazakâr elitler bu karizmatik lideri kontrol edebileceklerini sanıyorlar. 

4) Yükselen faşist hareketin karşısındaki muhalefet tehlikeyi azımsıyor, kendi içindeki çekişmelerden dolayı birleşemiyor. 

5) Faşist ideoloji, hem toplumsal kutuplaşmayı hem de şiddeti besleyen ekonomik kriz derinleştikçe etkisini artıran bir kültürel altyapı oluşturuyor. 

6) Liberal demokrasinin iflası faşizmin yolunu açıyor. Prof. Homer-Dixon, belki de “Trump, arkasından gelecek çok daha becerikli bir diktatöre (faşist devlete-EY) giden yolun başlangıcı” olacaktır diyor.

İÇ SAVAŞLAR NASIL BAŞLAR?

Bu senaryo, ABD’nin kültürel-siyasi ve silah geleneği içinde, son yıllarda sık sık akla ikinci bir “iç savaş” olasılığını getiriyor. İç savaşlar üzerinde çalışan, kitaplar yazan Prof. Barbara F. Walter’in (Kaliforniya Üni.) bu hafta yayımlanan How Civil Wars Start (İç Savaşlar Nasıl Başlar) başlıklı kitabı oldukça ayrıntılı ve düşündürücü bir çalışma.

Kitabın ilk bölümünde 19. yüzyıldan bu yana iç savaş yaşamış ülkelerin deneylerinden elde edilen veriler değerlendiriliyor: İç savaş eğilimi, ülkeler demokratikleşme ve demokrasiden uzaklaşma süreçlerinde, “geçiş döneminde” güçleniyor. Geçiş döneminde, iç savaş, toplumda siyasetin parçalanması, demokrasinin hızla aşındırılması, elindeki ayrıcalıkları kaybetmemek için şiddete başvurmaya hazır bir grubun varlığı ve vatandaşların silahlanma eğilimi gibi risklerden kaynaklanıyor. Walter, bu verilerden türetilen, tam otokrasilere -10 tam liberal demokrasiye +10 geçiş dönemindeki ülkelere de -5 ile +5 arasında puan veren bir indeksten söz ediyor. İç savaş, bu -5/+5 aralığında gündeme geliyor. Walter, Trump döneminde ABD’nin -5/+5 aralığına geldiğini savunuyor.

Bir diğer ilginç çalışma da Kanadalı romancı, araştırmacı Stephen Marche’ın, “The Next Civil War” başlığını taşıyor. Marche’ın 200 Amerikalı askeri lider, istihbaratçı, emniyetçi, FBI çalışanı, çevreci, tarım uzmanı, tarihçi, siyaset bilimci ile yaptığı söyleşilerden, karmaşık projeksiyon modellerinden yararlanılarak hazırlanmış araştırması, gelecek yıllarda ABD’de bir “iç savaş”ın kaçınılmaz olduğunu savunuyor. March, askerlerin, isyan karşı mücadele kurumlarının daha şimdiden bu duruma hazırlanmakta olduğunu söylüyor.