Avrupa’da vatandaşların, merkez sağ veya sol, ana akım partilerine güveni hızla eriyor; seçmen, liberal demokrat söylem içinde tanımlaması zor yeni siyasi akımlara, partilere yöneliyor. Bu gelişmeler II. Dünya Savaşı sonrasında kurulmuş siyasi düzenin parçalanmakta olduğunu gösteriyor.

Almanya’da Sahra Wagenknecht İttifakı (BSW), İngiltere’de George Galloway’in Britanya İşçi Partisi (BİP), Portekiz’de Andre Ventura’nın Yeter Partisi, bu “sağ mı sol mu” belirsiz yeni oluşumların iyi örnekleri. Aktarmıştım, “Almanya’da siyasi alandaki parçalanma giderek 1930’lardaki parçalanmaya benziyor”. BİP, MancheshterRochedale ara seçimlerini, İşçi Partisi ve Muhafazakâr Parti’nin aldığı oyların toplamından fazla oyla kazandı, lideri Galloway’i parlamentoya gönderdi. Portekiz’de Yeter Partisi’nin 10 Mart seçimlerinde oylarını iki yıl öncesine kıyasla üç kat artırarak merkez sol Sosyalist Parti ile merkez sağ Sosyal Demokrat partinin tek başına hükümet kurmalarını engellemesi bekleniyor. YP’yi 10 Mart’tan sonra konuşmak üzere, şimdi jeopolitik, ekonomik önemi büyük iki ülkedeki oluşumlarına bakalım.

‘İKİ TAKTİK’

Galloway (69) siyasi yaşamına İşçi Partisi’nde başladı, Gerry Adams gibi Sinn Fein/IRA liderleriyle kol kola yürüdü. Irak savaşına, Tony Blair’in dış politikasına karşı çıktı, “Savaşı Durdurun” hareketinin liderliğindeydi, partiden atıldı. 2005 yılında ABD parlamento komisyonundaki, ABD’yi suçlayan “efsane” konuşmasıyla (YouTube’da var) senatörleri şoke etti. Galloway, Londra Bethnal Green’den (2005-2010), Batı Bradford’dan (2012-2015) bağımsız milletvekili oldu. 1 Mart 2024 Rochdale seçimlerinden yeniden meclise döndü. Galloway’in siyasi yaşamı esas olarak emperyalizme karşı mücadele içinde şekillendi; Filistin davasını destekledi, İslamofobiye karşı mücadele etti. Şimdilerde de Ukrayna savaşında NATO’ya, Batı’nın tavrına karşı.

Rochdale seçimlerinde Galloway iki kampanya yürüttü. Bir kampanya, İşçi Partisi’nin ve Muhafazakâr Parti’nin Gazze soykırımı karşısındaki sessizliğini hedef alıyordu. Galloway’in renkli diliyle “Bunlar aynı poponun iki yanağıdır” sözü, gazetecileri sık sık komik durumlara düşüren cevapları için muhafazakâr Telegraph’ta bir yorumcu “o kadar hınzırca eğlenceli ki...” diyordu. İkinci kampanya esas olarak beyaz işçi sınıfına, muhafazakâr orta sınıfa hitap ediyordu: Burada Galloway kimlik siyasetine karşı (Tanrı her şeyi çift yarattı kadın kadındır erkek de erkek) orduya ve polise saygılı, Katolik bir aile babası resmi çiziyordu. Galloway göçmenler sorununu “anlıyor” ve çözüm bulmayı vaat ediyordu, “Yeşil fanatizmine” ve “sıfır karbon” hedefine karşıydı. Her iki platformda da özelleştirmelere karşı bir hat izliyordu: Galloway, “Rochdale’i yeniden büyük yapacağım” diyordu.

‘SOL MUHAFAZAKÂRLIK’

BSW lideri, Wagenknecht’in (55), ekonomi doktorası var, Oskar Lafontaine ile evli. Wagenknecht Sol Parti’nin eşbaşkanıyken 9 milletvekiliyle birlikte partiden ayrıldı, 23 Ekim’de BSW’yi açıkladı, hareketin partisi 27 Ocak’ta kongresinde Avrupa Parlamento seçimlerine yönelik 20 sayfalık bir manifesto yayımladı. Bu manifesto ekonomik açıdan sol sayılabilecek bir yaklaşımla, Davos elitine, küreselleşmeye karşı, büyük şirketlerin, işçi sınıfını, emeklileri ve küçük esnafı yoksullaştırırken “toplumu feodalleştirdiğini” savunuyor. BSW büyük şirketlerin gücünü sınırlarken toplumun geri kalanın durumunu sendikalar, kooperatifler, devlet kapitalizmi, sosyal hizmetler yoluyla iyileştirmek istiyor.

Diğer taraftan, BSW, Alman popülist sağında yaygın LGBTQ+ karşıtı “kültürel muhafazakârlık” olarak tanımlanabilecek bir duruşu benimsiyor: Bu hareket, liberal seçkinlerin kimlik siyasetine, yeşillerin ekolojik fanatizmine, nükleer santralların devre dışı bırakılmasına, NATO’ya Rusya’ya uygulanan yaptırımlara karşı. Sanayi kapitalizmine dayanan bir sosyal piyasa modeline dönmek isteyen BSW, güvenlik açısından bağımsız, güçlü bir Avrupa Birliği’ni savunuyor. BSW, hatalı göçmenlik politikalarının İslamcıların etkisi altında, şeriat kanunları uygulayan paralel toplumlar yarattığını savunuyor. Toplumsal desteğinin şimdiden yüzde 12-20 arasında şekillendiği düşünülen BSW için “sol muhafazakâr” tanımlaması da kullanılıyor.