Müzik listelerindeki karmaşa

Her yıl olduğu gibi 2017 sonunda da en çok satanlar, en çok izlenenler ve en çok dinlenenler listeleri yayımlandı. Sinema ve kitapta bu listelere pek fazla itiraz olmazken müzikte kimin en çok dinlendiği büyük bir tartışma yarattı. Çünkü listeler birbiri ile uyumlu değil.
Hande Yener’in Telifmetre adlı, radyolarda çalınan müziği ölçen listede birinci olduğunu ilan etmesi ve Seren Serengil’in “İnanmıyorum, araştıracağım” demesi aralarında büyük bir tartışma çıkmasına neden oldu. Birbirlerini dava edecek duruma geldiler.
Telifmetre radyo ve televizyonlarda çalınan müzikleri takip edip raporlayan bir kuruluş. İnternet sitesinde de en çok dinlenen listeleri yayımlıyor.
Müzik esas olarak dijital ortamda dinleniyor, izleniyor. Spotify, Fizzy, iTunes, YouTube... Radyoların ve televizyonların müzik kanallarının da önemli bir rolü var. CD satışları ise her yıl düşüyor. Plağın tekrar hayatımızda yer alması ve gittikçe daha çok plak satılması ise ilginç bir olgu.
Eskiden kültür endüstrisinde en güvenilir rakamlar müzik sektöründen çıkardı. Müzik yapımcılarının birliği MÜYAP her yıl en çok satan CD listelerini kesin rakamlarla açıklar, sonra da bir törenle en çok dinlenen sanatçıları, yapımcıları ödüllendirirdi. Ama müzik dinleyicilerinin dijital ortamı tercih etmesi ile CD satışları ciddi oranda düştü ve bir ölçü olmaktan çıktı. MÜYAP da son birkaç yıldır yıllık listeler açıklamıyor. Ama mu-yap.org’dan Türkiye’de kaç adet CD ve plak üretildiğinin bilgisine ulaşmak mümkün. 2016’da 6 milyon 28 bin adet CD ve plak üretilmiş. 2017’nin ilk 6 ayındaki üretim ise 2 milyon 568 bin. Geçen yıla göre düşüş olacağı anlaşılıyor. MÜYAP’ın internet sitesinde dünya dijital müzik pazarı için yıllık raporlar var ama Türkiye için böyle bir çalışma yapılmamış. Önemli bir eksiklik. Böyle bir çalışma tüm tartışmaları önlerdi.
Hürriyet Kelebek yazarı Cengiz Semercioğlu aralık ayı içinde bir dizi yazı ile müzik listelerindeki karmaşayı tartışmaya açtı. “Hangisine, ne kadar inanacağız” sorusuna cevap bulmaya çalıştı. MÜYAP’ın açıklamadığı CD satışları listelerine de ulaştı. En önemli bilgileri de müzik sektörünün yüzde 47’sini kontrol ettiği belirtilen DMC’nin Genel Müdürü Samsun Demir’den aldı (Hürriyet Kelebek, 24.12.17). Samsun Demir, müzik sektöründe dijitalin payının yüzde 65, CD’nin yüzde 35 olduğunu söylüyor. CD’ye en çok 5 yıl ömür biçiyor. Plak satışlarının cirosunun CD satışlarının 4’te 1’ine ulaştığını belirtiyor. Samsun Demir, en çok hangi şarkının dinlendiğini anlamanın yolunun listelerin ilk onlarının ortalamasını almak olduğunu söylüyor. Tartışmasız tek isim Tarkan. CD satışında da, dijital platformlarda da açık ara birinci olmuş.
Radyo ve TV’lerde en çok çalınan şarkı olmanın en çok dinlenen olmak olmadığı da bir gerçek. Radyo ve TV’lerde çalınan müziklerde müzik sektörünün etkisi olduğu biliniyor. En popülere, en çok tanınana yöneliyorlar. Dijtalde ve CD’de ise dinleyici belirleyici. Dijital platformların listelerine yeni ve alternatif isimlerin girebilmesi bunun göstergesi.
Çağatay Akman, Kalben, Yüzyüzeyken Konuşuruz, Manuş Baba, Ömer Faruk Bostan, Derya Uluğ, İlyas Yalçıntaş böyle isimler. Dinleyici tercihleri onları en çok dinlenenler listelerine taşımış.
Dünya ülkelerinin en çok dinlenenler listelerine baktığınızda genellikle ABD kaynaklı şarkıların listelerde ağırlıklı olduğunu görüyoruz. Ama Türkiye’de durum farklı. Türkiye’de tüm en çok dinlenenler listelerinde Türkçe şarkılar ağırlıklı olarak yer alıyor. Yabancıların oranı az. Benzer durumun sinema ve yayıncılıkta da olduğunu belirtmeliyim.