Hızlı tren sistemi, uçağa da benzemez. Uçağın bakımını yapar, hangara kilitler, uçuş için hangardan çıkarıp piste geçer ve uçarsınız. Demiryolu, yüzlerce kilometre uzunlukta, her türlü riske açık bir yapıdır. Aşağıda açıkladığım “kontrol sistemini içeren sinyalizasyon projesi”ni uygulamazsanız her türlü tehlikeyi göze almışsınız demektir.  

Günümüzde yolcu tenlerinin 300 km/h olan hızı, eski hıza göre çok daha yüksek değerdedir. Ayrıca, sefer sayıları da daha fazladır. Bu koşullarda, eski sinyalizasyon düzeni ile hızlı tren hareket güvenliği sağlanamaz.  

YENİ SİSTEM

Günümüzde, sinyalizasyon sistemi çok gelişmiştir. Bu geliştirilmiş sistemi tanıyalım:

Hızlı tren çalıştırılan güzergâhtaki demiryolunun, demiryolu üzerindeki trenlerin, ilgili köprülerin, geçitlerin ve ilgili tüm yapıların elektronik modelleri oluşturulur. Modeller, maket değildir. Modellenen tüm unsurlar “Kontrol Merkezi” denilen bir yerde toplanır. Yukarıda saydığımız unsurların her biri, sinema perdesine benzer yüzeyde elektronik model olarak görülür. Modellenmiş unsurlar, yaşayan canlılar gibi ne durumda olduklarını gösterirler. Örnekler verecek olursak: Bir yerdeki rayda bozulma varsa, rayın altı boşalmışsa, bir trende arıza varsa, demiryolu üzerine bir kütle düşmüşse ve başka sorunlar oluştuğunda kontrol odasındaki model panosunda görülür. Sistemin bir diğer yararlı özelliği de arıza oluşur oluşmaz sistemin otomatik olarak kilitlenmesi ve tren hareketinin kendiliğinden durdurulmasıdır. 

SUÇLUYU NEREDE ARAMALI?

Böyle bir koruma sistemine sahip demiryolunda kaza olasılığı hemen hemen sıfırdır. Bu koşullarda, trenin üstüne göktaşı düşmesi dışında kaza olması mümkün değildir. 

Türkiye’de oluşan hızlı tren kazaları, işletmede elektronik sinyalizasyon sisteminin bulunmadığını kanıtlamaktadır. Bu sistemin bulunmadığı ortamda oluşan kazalardan kişileri sorumlu tutamazsınız. Suçlular ihale dosyasında, uygulama projelerinde, sözleşme eklerinde, hak edişlerde, yazışmalarda aranmalıdır.

• Yukarıda belirtilen sinyalizasyon sistemi ihale dosyasına konulmamışsa, ihaleyi yapan kurum suçludur. Yüklenici ise sorumludur. İhale hükümleri gereğince yüklenici, yaptığı işin uzmanıdır (okur-yazar olmasa da). İdarenin verdiği projenin eksik ve hatalı olması, yüklenicinin sorumluluğunu kaldırmaz. Yüklenici, projenin eksikliğinden ve hatalarını idareye yazılı olarak bildirir, idare bir işlem yapmaya gerek görmediğini yazılı olarak yükleniciye bildirirse; proje eksikliğinden ve hatasından yüklenici sorumlu olmaz.
• Sinyalizasyon projesi ve işi, ihale kapsamında olduğu halde sinyalizasyon yapılmamışsa; hem işveren hem yüklenici sorumlu ve suçludur.

Buna rağmen suçlu başka yerde aranırsa, mahkeme uzadıkça uzar ve daha sonra zamanaşımı gündeme girer. Sonrasında da kabak, suçsuz ve güçsüz birkaç kişinin başına patlar.

AHMET SINGIN

YÜKSEK İNŞAAT MÜHENDİSİ (İTÜ)