Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, 22 Aralık 2021 günü partisinin Meclis grubunda yaptığı konuşmada CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun seçimlerin öne alınmasını isteyen sözlerine “Erken seçim yok. Noktalı virgül değil, nokta koyuyorum. Belirlenen tarih neyse o tarihte seçim yapılacaktır. Haziran 2023’te seçimimizi en güzel şekilde yapacağız” diyerek cevap verdi.(1)

1982 Anayasası’nın 16.4.2017 tarih ve 6771 sayılı kanunla değişik, “Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanının seçim dönemi” kenar başlıklı 77. maddesinin I. fıkrası uyarınca “Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır.” 

Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 22.10.2009 tarih ve 5922 sayılı kanunla değişik 6. maddesinin II. fıkrası uyarınca “Bir önceki seçimin yapıldığı tarihten itibaren beş yılın dolmasından önceki son pazar günü oy verilir.” Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nun 25.4.2018 tarih ve 7140 sayılı kanunla değişik 3. maddesinin 3. fıkrasında paralel bir hüküm almaktadır. 

SEÇİMLERİN YENİLENMESİ

En son 24 Haziran 2018 günü yapılan her iki seçim için anılan hükümler uyarınca 18 Haziran 2023 Pazar günü sandık başına gidilmesi gerekir. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sözünü ettiği seçim tarihi budur. Erken seçim kararı verilmezse, 28. dönem TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde işleyecek seçim takvimi de bu tarihi göstermektedir. Bu, zamanında seçimdir. 

Anayasanın 6771 sayılı kanunla “Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanı seçimlerinin yenilenmesi” kenar başlığı altında değiştirilen 116. maddesinin 1. fıkrasında Meclis’in “üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar” verebileceği öngörülmüştür. Söz konusu nitelikli çoğunluk, bu karar için gerekli 360 oyu ifade etmektedir. 

Anayasanın 116. maddesinin III. fıkrası, 101. maddesinin II. fıkrasında yer alan “Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhur-başkanı seçilebilir” sınırlamasına Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı ilgilendiren, büyük bir olasılıkla onun için konulmuş bulunan bir istisna getirmiştir: “Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir.”

SONUÇ 

Anayasanın 116. maddesinin III. fıkrası açıktır: Halen ikinci döneminde bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın üçüncü kez aday olabilmesi, Meclis’in 360 oyla seçimlerin yenilenmesine karar vermesi koşuluna bağlıdır.(2) Seçimlerin zamanında yapılması durumunda böyle bir olanak yoktur. 

Türkiye’de son 20 yılda yapılan altı genel seçimden beşi erken seçim niteliğindedir. Büyük bir olasılıkla 27. dönem de bir erken genel seçimle sona erecektir. Fakat hâlen Meclis’te hiçbir parti veya ittifak, tek başına erken seçim kararı verebilecek bir çoğunluğa sahip bulunmamaktadır. O nedenle erken seçim kararı, iktidar olmak için bunu isteyen Millet İttifakı milletvekilleri ile iktidarda kalmak ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın üçüncü kez aday olmasına olanak sağlamak isteyen Cumhur İttifakı milletvekillerinin oylarıyla birlikte alınacaktır. Farklı amaçlar, gerçekleşmek için ortak bir noktada kesişmektedir. 28. dönem milletvekili genel ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin Haziran veya Ekim 2022’de yapılması güçlü bir olasılıktır. Seçimlerin Haziran 2023’e kalması beklenemez. 

PROF. DR. HİKMET SAMİ TÜRK

ESKİ ADALET BAKANI

(1) https://www.cumhuriyet.com.tr/siyaset/son-dakika--erdogandan-erken-secim-aciklamasi-1894674

(2) Geniş açıklama için bk. Hikmet Sami Türk, Parlâmenter Sisteme Dönüş İçin Anayasa Değişikliği, Ankara 2021 (Yetkin Yayınları), s. 253-255 “Cumhurbaşkanı Erdoğan Üçüncü Kez Aday Olabilir mi?”