Laik bir toplum özlemiyle saltanata, hilafete karşı olan Tevfik Fikret, edebiyatımıza “gençlik” kavramını katan bir öncü şairdir.
“Yarınlar senin; senin bu devrim bu yenilik/ Her şey senin değil mi zaten, sen ey gençlik...” dizelerinin yer aldığı “Ferda” (Yarın) şiiri bu öncülüğün en somut, en anlamlı örneğidir.
“Halûk’un Vedaı”, “Halûk’un Bayramı”, “Sabah Olursa”, “Millet Şarkısı”, “Promete” gibi gençliğe seslenen şiirleri, “Gençler, bütün ümidi vatan şimdi sizdedir” deyişi, Atatürk’ün “Gençliğe Hitabe”si “Bursa Nutku” gibi yarının sahiplerine görevlerini anımsatan inanç ve güven dolu bildirilerdir.
Tevfik Fikret, çocuklara, yarının gençlerine seslenir, onlardan uyanmalarını ister, ülkenin aydınlığa ihtiyacı olduğunu anlatır, yeni yetişen kuşakların ülkedeki korku sisini dağıtacağı, kurtuluşun ancak böyle gerçekleşeceği inancını söyler hep:
“Ümidimiz bu: Ölürsek de biz, yaşar mutlaka./ Vatan sizinle, şu zindan karanlığından uzak!”
Onun umudunu bağladığı tek güç, “Fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür” gençliktir.
“Yükselmeli, dokunmalı alnın göklere,/ Doymaz, insan denilen kuş yükselmelere./ Uğraş, didin, düşün, ara, bul, koş, atıl, bağır,/ Durmak zamanı geçti, çalışmak zamanıdır!” diyerek umudunu hiç eksik etmediği, toplumsal düzeni kuracak olan ve “yarınki uzaylıların küçük güneşleri” dediği gençliğe cesaret veren dizelerle seslenir.
Onun “Silin bulutları, silkin korkuların gölgelerini,/ Işık içinde koşun kutlanası bir kurtuluşa!” diyerek küçük güneşlerden istediği şeyler, Atatürk’ün Türk Devrimi’yle gerçekleşmiştir.
DERGİLER VE ÖRNEK BİR GİRİŞİM:
BUDEP Olanca dinamikliği ve güncelliğiyle insanın özgürleşme eylemini sürdüren edebiyat dergileri, kültürün, sanatın, edebiyatın can damarı ve umudun direnişidir.
Onlarca kişinin emeği vardır dergilerde.
Kâğıt, basım, ulaştırma giderleriyle iyice darboğaza sokulan dergiciliğimiz zorlu günler yaşıyor.
Günümüzde edebiyat dergiciliğini sürdürmek, çağdaş donkişotluğa örnek gösterilebilir. Donkişotluğu desteklemek yaşama sarılmakla eştir.
Bursa Dergiler Platformu (BUDEP) adlı örnek alınası bir girişim var Bursa’da. Edebiyat tarihimizin veri tabanını oluşturan ve edebiyatçılara soluk olarak geleneği geleceğe taşıyan edebiyat dergilerinin bu anlamlı girişimi, ortak etkinliklerle alanın canlılığına katkılar sunuyor.
Umut veren BUDEP girişiminin anlamlı bir direniş olduğunu düşünüyorum.
Hilmi Haşal’ın yönettiği Eliz Edebiyat, Fehmi Enginalp’ın yönettiği Çini Kitap, Bülent Elitok’un yönettiği Sarmal-Çevrim dergileri on yıldır “Edebiyat Buluşması” gerçekleştiriyor, “Sanata ve Edebiyata Katkı Ödülleri” sunuyor. Bu yıl İbrahim Tığ (şiir), Emine Aydoğdu (öykü-roman), Erdal Yazar (çocuk edebiyatı), Faris Kuseyri (çeviri), Mudanya Belediye Başkanı Deniz Dalgıç (edebiyat sanat ve kültüre katkı), Bursa Tabip Odası Okuma Grubu (okumaya katkı) ödülleriyle buluşurken bana da deneme-inceleme ödülünü layık gördükleri için teşekkür ediyorum.
1986’dan bu yana verilen “Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü”nü Yarattığım Gerçekliğin Yalancısıyım adlı yapıtıyla alan Aytekin Karaçoban’ı, 2005’ten beri verilen “Ümit Kaftancıoğlu Öykü Ödülü”nü Nefise adlı öyküsüyle alan Elmas Tunç’u, 2017 yılından beri verilen “Muammer Hacıoğlu Şiir Ödülü”nü Gök adlı yapıtıyla alan İbrahim Tığ’ı kutluyorum.
***
Toplumsal muhalefet ve gençlik haykırıyor, “erken seçim” imzaları milyonlara ulaşıyor, Köy Enstitüleri yeni kitaplarla, toplantılarla yine gündem oluyor, geleceği sahiplenenler “Öğretmenime dokunma!” diyerek ayağa kalkıyor.
Gençliğimde, 12 Mart döneminde, 50 yıl önce yazdığım dizeler geliyor aklıma:
“Kırıldıkça dallanırız./ Vız gelir faşist dalganız.”
