Gelecek çarşamba Melih Cevdet Anday’ın aramızdan ayrılışının onuncu yılı. Hem gazetemizde yıllar boyu her cuma ikinci sayfadaki yazılarını okuyanlar hem de şiirlerini, oyunlarını, romanlarını sevenler için ayrılık duygusunu tanımlayabilmek kolay değil.

Edebiyatımızda azdır, ömrünün önemli bir bölümünde aynı zamanda gazetecilik yapan yazarlar. Melih Cevdet, 1950’lerde çeşitli gazetelerde çalışsa da, 1960’da Cumhuriyet’te yazmaya başlamış ve gazete yazılarını ölümünden birkaç yıl öncesine dek düzenli olarak sürdürmüştü.

Çok geniş ilgi alanları ve kültürü, onu basınımızın bugün örnekleri pek kalmayan özel bir alanına yerleştirir.

Melih Cevdet’in kültürel altyapısının temelini eskiçağ dünyası oluşturuyordu. Yunan, Mısır, Sümer uygarlıklarını yakından tanıyor, bir konuya ya da tartışmaya gireceği zaman söze buradan başlıyordu. Antikçağ düşünürlerinin sözlü tartışma geleneklerini sürdürürcesine yazılarını okurlarıyla bir sohbet ya da tartışma içindeymiş gibi kaleme alırdı. Bu yüzden yazılarını elyazısıyla yazar, düzeltme ya da düzenleme ihtiyacı duymadan gazeteye gönderirdi.

Hazır düşünceleri yoktu. Her konuda sorular sorup yanıtlar aramayı severdi. Bu yöntemi yalnız yazarken değil, günlük hayatında da uygular; bulunduğu ortamlarda o sırada kafasında taşıdığı soruları ortaya atar, hep tartışmak isterdi. Anlamanın, bilinmeyeni sezmenin, değerlendirmenin yani düşünmenin simgesiydi. Hep soruları vardı ama hiç hazır yanıtları yoktu. Yazı boyunca düşünür ve belli sonuçlara ya da yeni sorulara varırdı yalnızca.

Bu denli düşünce yüklü olmasına karşın yazılarının kolay okunurluğu da bir başka hüneriydi. Hem sohbet tadındaki anlatımı, hem de sıkça başvurduğu ince alaylarıyla okurunu gülümsetmeyi de ihmal etmezdi.

Onun gözünde tartışılamayacak hiçbir görüş, hiçbir inanç yoktu. Bu tutumun bir yazarı ne denli özgürleştirdiğini düşünebiliyor musunuz?

Böylesi yoğun düşünce, mizah ve özgürlük duygusuyla yüklü yazıları elbet bir sanat yapıtından duyulan tadı da uyandırıyordu okurlarında.

Bu nedenle merakla beklenirdi cuma yazıları. Sık sık okurlarından aldığı mektuplara da yazılarında yer verir, onların düşüncelerini de aktarıp, tartışır, kimi zaman da “Belki de siz haklısınız” derdi. Onun derdi haklı ya da haksız olmak değil, tartışarak düşünce yetisini geliştirmekti.

Ömrünce şiir yazmış, şiir düşünmüş biri olmasına karşın, bir gün, “Ben şiir sevmem” demişti.

Sevilmez mi, böyle hep tersten düşünmeye çağıran bir tutum?

Melih Cevdet’in yazıları, yalnızca gazete yazısı olarak kalmadı. Bugün büyük bölümü kitaplaşmış olarak okurlarını düşünmeye çağırmayı sürdürüyor.

Edebiyatımızda yalnız şiirleri ve oyunlarıyla değil, deneme türü düşünüldüğünde de en üstlerde anılmayı sürdürüyor.

Melih Cevdet’siz olmak büyük bir yoksulluktur ama kitaplarında kalan Melih Cevdet de büyük bir varsıllıktır.

\n