Popüler Kültürle Nereye?

Günümüz dünyasının önde gelen aydınlarından, 2010 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi, Perulu romancı Mario Vargas Llosa yeni yayımlanan “Gösteri Uygarlığı” adlı kitabında, kültür kavramının içinin boşaltılmasının insanlığı nasıl bir açmaza sürüklediğini vurguluyor.

Konuya ilişkin İspanyol El Pais gazetesine konuşan Llosa, günümüzde karşılaştığı popüler kültür ürünleri karşısında, “sanatın bir üçkâğıttan, kültürün de sadece bir yanılsamadan ibaret olduğu kötü bir senaryo içinde, elleri kolları bağlanmış aptal bir karakter” duygusu içinde olduğunu belirtiyor.

Sözcükler dergisinin temmuz-ağustos sayısında tamamı yayımlanan söyleşide Llosa, günümüz dünyasında kültür alanının sıradanlığa yenik düştüğünü, gazeteciliğin sansasyon haberciliğine indirgendiğini, bu kültürel çöküşün siyaset alanından insan ilişkilerine dek bütün kesimleri sardığını söylüyor.

Llosa, kitabının çıkış noktasının birkaç yıl önce Venedik Bienali’ni gezerken yaşadığı şok olduğunu anlatıyor: “Bir zamanlar sanatta modernizmin, yenilikçiliğin, deneyselliğin ve prestijin vitrini olan bienali gezdikten sonra derinlikli ve ciddi yapıtlardan çok sahte ve numaracı işlerle karşı karşıya olduğuma karar verdim.”

Yemek tariflerinden ve modadan söz etmenin, kültürel yaşam içinde edebiyat, felsefe ya da müzikten daha geçerli olmasının vurdumduymazlık sonucu olduğunu belirten Llosa, kitabının son bölümünde ise gerçek sanatın hayatı nasıl zenginleştirdiğini, dünyaya nasıl anlam kattığını, hayatı nasıl ilginç ve esin verici kıldığını anlatıyor.

***

Dünyanın bugünkü durumu, hepimizi tedirgin ediyor. Haksızlık, hukuksuzluk, eşitsizlik bir yanda, kültürel yozlaşma, insanın insanlıktan çıkması öte yanda.

Nasıl çıkacak insanoğlu bu sarmalın içinden?

Gazetemizin geçen pazartesi günkü ekonomi sayfasında artık yeryüzü aydınlarının bu sorunu derinlemesine düşünmeye başladığını gösteren bir yazı yayımlandı: “Kapitalizmin Sonu Geldi” başlıklı haber yorumda, insan onuruna yakışan yeni bir toplumsal ve ekonomik düzenin kurulabilmesi için yeni arayışların hız kazandığı vurgulanıyordu. “İnsan onuruna uygun küresel ekonomik düzene geçilmesi” gündemin başına oturmuş durumda.

***

İnsan olmak yalnızca insan doğmakla olmuyor. Yaşadığımız dünyayı ve hayatı her anlamda insana layık kılabilirsek insan olduğumuzu söyleyebiliriz. Bunun yolu mücadeleden geçiyor. Günlük kültürel şaklabanlıklar değil, kalıcı kültürel çabalar insanoğlunun dünyasını zenginleştirip onu daha insanca bir yaşama götürebilir.

Dünya aydınlarından yükselen sesler, insanlığın bu yolda yeni bir sıçramaya doğru gittiğini gösteriyor.