Rusya Federasyonu, Suriye sahasındaki toz duman ve engelleme hamlelerine karşın, Soçi’de Ulusal Diyalog Kongresi’ni topladı. Aklıselim kimse mucize beklemiyordu.
Ortak bildiride, Suriye’nin ‘egemenlik ve toprak bütünlüğüne saygı’ vurgusu eşliğinde BM’nin uygulamasını üstleneceği anayasa taslağı yazımı için 150 kişilik komite kurulması kararı yer aldı. ‘Yeni Soçilerin’ kapısı açıldı. İslamcı yıkım projesinin aparatları dışında Suriye’nin ölüm-kalım savaşı veren seküler nüfusunun ezici kısmının sahip çıktığı Şam’daki yönetimin meşruiyeti pekiştirildi. Rusya da kendi payına Suriye sahasının ‘diplomasi şovunu’ yapmış oldu.
***
Meselenin sahadaki gelişmelere bağlı olduğu herkesin malumu. Şam’da rejim değişikliği hedeflerine gömülenler elbette çıkarlarına uymayan bir çözüm ve barışa itibar etmeyecek. Bu açıdan Soçi’de 1400’e yakın katılımcı arasında yer almayanlar dikkat çekici:
¦ ‘Riyad muhalefeti’ diye anabileceğimiz Suudi destekliler.
¦ Stratejik tercihlerini kendilerine bir devletcik sunabileceğini düşündükleri ABD’den yana yapmış olsalar dahi Soçi’de Türkiye’nin hamlesiyle dışlanan Suriye Kürtleri.
¦ İstanbul merkezli Suriye Ulusal Konseyi. ABD, Suud/Katar ve Türkiye tarafından desteklenmiş, son dönemde tümüyle Ankara’ya kalmış görünenler. Kendi milli bayraklarını reddeden bu unsur, Soçi için iradelerini yabancı bir ülkeye teslim ettiler. Onları resmen Türkiye temsil etti. ‘Millilik’ sınırlarını belirleyen İhvancılık olduğundan normal karşılamalı.
***
Soçi ile neredeyse eşzamanlı olarak İsrail Başbakanı Netanyahu da Moskova’da Rusya lideri Putin ile 90 dakikalık özel görüşme yaptı. Netanyahu, sonrasında İran’ın Suriye’deki askeri varlığı ve Lübnan’daki ‘roket fabrikalarından’ şikâyet edip “Putin’e açıkça söyledim, kendiliğinden durmazsa biz durduracağız. Harekete geçtik bile” dediğini aktardı.
Görüntüde Holocaust’ı Anma Günü ve Leningrad kuşatmasının kırılmasının yıldönümü vardı. İki lider 1943’te Sobibor ölüm kampında Nazilere karşı bir Kızılordu generalinin başlattığı isyana adanmış sergiyi açtı. Ketumluğuyla namlı Putin ‘küresel belirleyicilik hırslarının yol açtığı yıkım’ ve ‘ırkçılık, etnik üstünlükçülüğün reddi’ temalı beyanatla yetindi. Yardımcısı Yuri Uşakov, ikili konular ile Soçi dahil Suriye’deki uzlaşma sürecinin ele alındığını söylemekle yetindi.
Ne konuşuldu bilmiyoruz. Sosyal medyada kimileri, Rus liderin Netanyahu’ya olası mesajlarına atfen “Suriye’de teröristlere yardım ettiğinizi biliyoruz. İran’la ilgili abartılarınızı biliyoruz. ABD ile Ukrayna’da neo-nazilerle çalıştığınızı biliyoruz” diyen alaycı yorumlar yapmadı değil. Ama hemen ertesinde Rusya Güvenlik Konseyi Başkanı Nikolay Patruşev başkanlığında bir Rus heyetinin İsrail’i ziyareti çarpıcı.
***
Netanyahu epeydir Rusya liderinin kapısını aşındıran liderlerden. Kasım sonunda Putin’in Esad ile arabuluculuk yaptığı iddiaları yansımıştı. Aslında İsrail’in Suriye’deki pozisyonu aynı Türkiye. Farkı ‘egemenlik ve toprak bütünlüğü’ retoriğine hiç girmeden ‘güvenlikten’ söz etmesi. Patriot sistemleri, Demir Kubbe, Davut’un sapanı vs. savunma unsurları olsa da İran ve Hizbullah’tan rahatsız.
Ocak ortasında WSJ’de, yakınlarda The Intercept’te İsrail’in Golan sınırında Suriye’nin Kuneytra ve Deraa bölgelerine uzanan 40 km’lik ‘tampon bölge’ tesisi girişiminin detayları yer aldı. İsrail-ABD-Ürdün-Rusya ile uzlaşmasını kâfi bulmuyor. El Kaide ve IŞİD’le iş tutmuşÖSO gruplarına silah tedariki için nakit para, yaralı cihatçıların tedavilerini üstleniyor. Sınır polisi planları yapıyor. STK’ler aracılığıyla insani faaliyetler, sağlık vetarım projeleri geliştiriyor. Öyle ki, cihatçı komutanlardan Mutasım el Golani’nin “İsrail olmasa hayatta kalamazdık” sözleri WSJ’ye yansımıştı. Yani tıpkı 1970-80’lerde Lübnan’dakine benzer ‘İyi Komşuluk’ operasyonu. Sonuçta İsrail için Suriye’nin parçalanacağı herhangi bir siyasi sonuç, uluslararası planda tanınmayan Golan ilhakına da yarayacak.
Velhasıl Soçi’de masa kurmak yetmiyor. Uluslararası hukuk bir kez delik deşik edildiğinde geriye aynı nakaratlar kalıyor.
