Varlığın tartışması yokluğun avuntusundan hep daha fazla oluyor.
20 Haziran’da bu köşede anlatmıştım. Askerlerin maaşlarından yapılan kesintilerle var olan OYAK, son günlerde tartışmaların merkezindeydi. 25 Mayıs’ta, OYAK Genel Kurulu, üyelerine yüzde 77.1 oranında nema verdi. Bu karar, binlerce OYAK üyesinin tepkisini çekti. Emekli askeri hâkim Ahmet Zeki Üçok’un öncülüğünde OYAK üyeleri konuyu mahkemeye taşımaya girişti.
Üçok’un tezlerini anlattığım yazımdan sonra OYAK yönetimi de kendisini anlatmak istediğini söyledi. Bunun üzerine OYAK Genel Müdür Danışmanı Oktay Demiray ve OYAK üyelerinin gönüllü avukatı Ahmet Zeki Üçok ile buluştuk. Onlar tam iki saat boyunca tartışırken ben masaya ses kaydını açıp bıraktım. Hepsi bu köşeye sığmasa da aşağıda okuyacağınız tartışma yaşandı:
Oktay Demiray: 30 Haziran 1996’da yapılan kanunla emekli maaş sistemi (EMS) oluşturuldu. Bu kanunla OYAK, hem emeklilik yardımı hem de emeklilik maaşı veren bir sistem kurdu. İçeride 30 sene çalışmış üyemiz, birikmiş parasının bir bölümünü ya da tamamını sistemde bırakarak emekli maaşı almaya devam edebiliyor. Sistemde kalma, biz 2016’da göreve geldiğimizde yüzde 60’lar civarındaydı, 2023’te yüzde 93.4’e çıktı. Demek ki bir memnuniyet var.
Ahmet Zeki Üçok: OYAK, bizim paralarımızla kuruldu. Sadece OYAK’ın çok iyi yönetilmesini istiyoruz. 32 yıl maaşımın yüzde 10’unu OYAK’a verdim. Ancak paramı başka bir yere yatırsaydım çok daha fazla kazanmıştım. OYAK’ın temel amacı ticaret değil, üyelerine hizmet.
Demiray: Genel kurulda üyelere dağıtılacak nema oranı hesaplara bakarak belirleniyor. 2023 sonu itibarıyla 94 bin 653 tane emekli üyemiz var. Toplamda ise 470 bin üyemiz var.
Üçok: Beni arayan OYAK üyeleri yüzde 77.1 nema oranını düşük buluyor. Şikâyetlerini sıralayayım: Birincisi şeffaf olmaması. Biz üyeler, kamuya açık olanların dışında hiçbir faaliyeti, hesabı, hangi firma kâr hangisi zarar etmiş; nema oranı nasıl hesaplanmış bilmiyoruz. İkincisi, temsiliyet. Üyelerin yüzde 20’si emekli. Emeklilerin; genel kurulda, temsilciler kurulunda tek bir temsilcisi yok. Oysa biz emekliler, OYAK’ın gücünün yüzde 43’üne sahibiz.
Demiray: Şeffaflık için şunu söyleyeyim: 20 tane delegemiz, genel kurul öncesinde, 15 gün boyunca hesapları tek tek inceliyor. 470 bin üyenin tamamının önüne hesap koyacak halimiz yok.
Üçok: Bu mu şeffaflık? 20 kişinin incelemesi mi? Koç Holding çıkarıyor, 10 milyon kişinin önüne koyuyor.
OYAK HESAP VERİYOR MU
Demiray: 2000-2007 arasında üye artış miktarımız toplam 50 bin kişi. 2007- 2015 arasında 64 bin kişi. 2015-2023 arasında üye artış miktarımız 164 bin kişi. 17 yılda her yıl üye artışı ortalama 7 bin 470 kişi iken, son 7 yılda her yıl ortalama 23 bin 400 kişiye çıkmış. Bu artış, normal artış trendinden fazla. Nema hesaplanırken üye sayısına göre hesaplanıyor. Üye sayısı arttıkça pastayı aşağı çekiyor. Olayın özü bu. Geliri artırmamız için yeni yatırımlar yapmamız lazım, çözüm bu.
Üçok: Fonlar var. Hatta OYAK’ın da kendi fonu var. Son beş yılda yüzde 1602 getirmiş. OYAK bana yüzde 930 getirmiş. Hiçbir şey yapmasan kendi fonuna yatırsan getirisi daha yüksek.
Demiray: Nema artsın istiyorsak, bizim yeni yatırım yapmamız, kârlılığı artırmamız, yeni alımlar yapmamız lazım.
Üçok: Muvazzafın parası da emeklinin parası da OYAK’ın kasasında durmaya devam ediyor. Sanki 148 milyar dağıtmış gibi anlatıyorsunuz. Oysa sadece emekliye 12 ayda 30 milyar dağıttınız. Gerisi sizde kalmaya devam ediyor. Siz işletiyorsunuz. Bu 148 milyarı kendi fonuna yatırsa belki üç katına çıkacaktı. Söylemek istediğim OYAK yönetimi kendi şirketini kendi fonlarından bile kötü yönetiyor.
ENFLASYON-NEMA FARKI
Demiray: Netice olarak emeklimize maaşları yetmiyor. Artırılması gerekiyor. Bakın, astsubayımıza devletin verdiği emekli maaşı 24 bin lira. OYAK’ın verdiği 75 bin lira. Albayımıza devletin verdiği 48 bin lira. OYAK’ın verdiği 86 bin lira.
Üçok: Bak SGK şu kadar veriyor, ben daha fazlasını veriyorum, tabiri caizse “Kes sesini!” deniyor. Bize 2014’de verdiği nema, enflasyonun 2.1 katı. Bugün 1.19 katı. Bunun asgari ücretle SGK ile ilgisi yok. Bu ticaret hukuku ile çalışan bir işletme.
***
Kim haklı kim haksız kararı belki OYAK üyeleri belki mahkeme verecek. Ancak ekonomi bu kadar kötü olmasaydı, kurumlar siyasi etkiye bu kadar açık olmasaydı, devlet herkese hak ettiği sosyal refahı sağlasaydı, bu tartışma elbette olmayacaktı.
Yokluğun sebebi sorgulandığı zaman, varlık daha eşit dağıtılacak.
