Haklı olarak sorabilirsiniz: Bu soru gerilerde kalmadı mı?
Gerilerde kalmadı sevgili okurlarım. Daha da güncelleşti bence.
Bunca haksızlığa, hukuksuzluğa kayıtsız kalan, oralı olmayan, dahası ortak olan hukuk fakültesi mezunları, öğretim üyeleri. Elbette şiddetle mücadele eden barolar var ama ötekiler? Eğitilmiş midir?
İnsan sağlığını pazar malı yapan sağlık ticaretinin ortağı olan tıp bilimlerini okumuş olanlar, onların yardımcıları, onları çalıştıranlar. Elbette buna karşı çıkan Türk Tabipleri Birliği var, tabip odaları var ama ötekiler? Eğitilmiş midir?
İşletme okuyanlar, mühendisler, eğitimciler, binlerce yüksek eğitimli, yüksek lisanslı, doktoralı eğitimli. Yüzlerce akademisyen.
Bütün bu eğitimliler bir mesleğin yetkisini veren diplomalar için mi eğitim gördüler? Bunca yıllık okullar, sınavlar, notlar, belgeler bunun için miydi?
Eğitim ne içindir?
Bu soru bugün her zamankinden daha günceldir.

***

“Literate”, “okuryazar” demektir. “İlliterate” “okuryazar olmayan” demek. Tamam da, okuma yazma bilip de okumayan yazmayana ne denir. Ona da “okumazyazmaz” denir.
Benim toplumumun durumu bu. Lise bitirmiş, okumazyazmaz. Üniversite bitirmiş, okuryazar ama yorumu yok, üzerinde düşünmez.
Kitap okur, sorarsın “Nasıl?” diye, yanıt tek sözcük “iyi.”
“Nesi iyi?” diye sormazsın, sıkıntıya girmesin diye.
Cumhuriyet gazetesi ağır gelir. “Bir haftada okuması bitmez” der. Doğrudur. Gazete okumak ağır iştir. Herkese göre değildir. “Ne okuyorsun?” diye sorsan yanıttan anlarsın ki, okuryazar değildir.
Nedir peki? “Bakargeçer”dir arkadaş.
TV izleyicisi “bakargeçer”dir. “Bakargeçer” olmak kolaydır, bakar geçersin. Yormaz. Üzmez. Sıkıntıya sokmaz. Bol resim. Kısa haber. İki üç laflık yazı. Bak geç. Gazetesi de öyle, sohbeti muhabbeti de.
İnsanlar “okuryazarlık”tan “bakargeçer”liğe terfi etti.
Giovanni Sartori, “homo videns” diyor. “Bakaninsan.” Floransa Üniversitesi İletişim ve Siyasal Bilgiler profesörü.
Bizim toplum saymayı hesaplamayı da unuttu.
Zaten oldum bittim başı hesapla hoş değildir bizimkilerin de, şu 17 Aralık’tan sonra iyice bir hoş oldular. Hani, ayakkabı kutularında milyon Avro’lar, kasalarda milyar dolarlar, kollarda milyonluk saatler falan ortalıkta dolandı ya.
Bizimkiler iyice hesabı şaşırdı, “Yok canım daha neler, öyle şey mi olur, aşikâr komplo bu” falan demeye başladılar ki gayet de akla yakın. Hayatını üç beş lirayla yürütmeye kalkan vatandaşın aklı bunca rakamla karışmaz mı? Dahası “helal olsun canım, o yapmayacak da ben mi yapacağım?” türünden hayranlıkları arttı ki gidip oy verende “ah on oyum olsa da hepiciğini versem” diye dövündü durdu.
Bu hesap meselesi tuhaftır. Bir de “innumerate” diye bir terim çıktı ortaya. Bu da “saymaz-hesaplamaz” demek. Bize çok uyuyor doğrusu. Aslında “öğrenme güçlüğü” olan çocuklar için kullanılıyor. Bu çocuklar matematik öğrenme güçlüğü çekiyorlar da bu konuyu öğretmenin hafiften başlayan yöntemleri kullanılıyor.
İlk insan toplulukları saymaya, “bir iki çok” diye başlamışlar da “üç” demek büyük bir evrimsel sıçrama sayılmış. Bizim topluma da bir sıçrama gerekiyor ki biraz hesap yapabilsin de başını sonunu kavrayabilsin. Neyse bunlar ağır konular, uzun işler. Yazıda resim de yok ki kolay anlaşılsın.
Yani demem o ki, Cumhuriyet gazetesi ağır gazete. Okuması zor, taşıması zahmetli, alması da ona göre işte.
Bak, “Eğitim ne içindir?” dedik, lafı dolandırıp nerelere geldik.

***

Demem o ki, işte “Eğitim diploma almak için değil.” Ne için peki? Kısası “adam olmak için.”
Açılımı, bir, “okuryazar” olmak için.
İki, “saymak hesaplamak” için.
Üç, “düşünmek, yapmak” için.

Okuyacaksın, yazacaksın, sayacaksın, hesaplayacaksın, düşüneceksin, (üzerine düşeni) yapacaksın.
İşte o zaman sevgili kardeşim, sen adam olacaksın.
Adam gibi yaşayacaksın.
Adamlara uygun bir memleketin olacak.
Adam gibi yönetecek, adam gibi yönetileceksin.
Ne hak yiyeceksin, ne hakkını yedireceksin.
Memleketin memleket olacak, hayatın hayat olacak.
Sen de adam olacaksın.
Benim canım kardeşim.
Kıssanın hissesi de budur…