Siyaset halkın sorunlarına çare bulma sanatıdır. Siyasetçiler toplumun sorunlarını çözmek için bizden yetki alırlar. Yönetenler gündelik hayatı zorlaştıran, yaşam kalitesini altüst eden sorunları çözmek yerine içinden çıkılmaz hale getiriyorsa bilin ki orada bir menfaat birliği kurulmuştur. Geçen hafta bu köşede değindiğim İstanbul’un taksi sorunu tam da böyle bir sorun.
BİR DOKUN BİN AH İŞİT
Yazımın yayımlanmasından sonra pek çok iletişim kanalından yağmur gibi okur mesajı yağdı. Anladım ki “ŞikayetVar” ve “EkşiSözlük” gibi kullanıcı içerikli sitelerde sayfalarca vatandaş paylaşımı olmuş.(https://eksisozluk.com/istanbuldaki-taksi-ve-taksici-sorunu--6972406?p=1)
Yazıyla ilgili attığım iki tweet’e de 200’ün üstünde beğeni ve yorum geldi. Ağırlıklı kısmını plaka ağalarının örgütlediği kopyala-yapıştır metinler, troll refleksiyle yazılmış kaba ve hakaret içeren mesajlar, tehdide varan suçlamalar... Ne var ki yazının amacı emeğiyle çalışan muteber şoförleri incitmek değil, okur ıstırabını duyurmaktı.
Yazar Ayşe Kulin ise yaşadığı evi ve semti değiştirmeye kadar hayatını zehir eden hikâyeleri derlediği “Taksiii” adlı kitabını gönderdi. Bir solukta okuduğum kitap “taksici eziyetine sık maruz kalmış” bir kadın yazarın sessiz çığlığı gibi.
YÜZ BİNLER MUSTARIP
İBB’nin Çözüm Masası’na 2019’da 103 bin 669, 2021’de ise 158 bin 719 taksici şikâyeti yapılmış. 2022’de şikâyetler katlanıyor. Şikâyetlerin yüzde 54’ü yol ve yolcu seçme, yüzde 12’si yolcuya kaba davranış, yüzde 9’u trafik kurallarını ihlal, yüzde 7’si yolcuyu uzak yoldan götürme, yüzde 6’sı fazla ücret alma, yüzde 3’ü darp, taciz ve dolandırıcılığı içeriyor! Tüm bu veriler nasıl terörize edildiğimizin özeti.
ARZ TALEP UÇURUMU
Sarı terörün asıl nedeni arz talep dengesizliği. 1986’da nüfus 6 milyonken İstanbul’da kayıtlı tam 15.608 taksi varmış. Bugün 20 milyona yaklaşan aktif nüfusa rağmen taksi sayısı sadece 18.395! Yani İstanbul’da taksi başına 1087 kişi yaşıyor.
Oysa dünya metropollerinde ortalama 300 kişiye bir taksi oranı uygulanıyor. Örneğin Singapur’da 207, Berlin’de 269, Londra’da 284, New York’ta 309 ve Paris’te 366 kişiye bir taksi düşüyor. Bu kentlerin yöneticileri ayrıca Uber, Bolt, Grab, Cabify ve Lyft gibi aplikasyon temelli özel uygulamalarla vatandaşlarını koruyor. Tüm bu veriler bize inşa halindeki metro hatları açılsa bile İstanbul’da arzla talebin dengeye erişebilmesi için 50 bine yakın taksi ihtiyacının olduğunu gösteriyor.
4 MİLYONA PLAKA!
Arzla talep arasındaki uçurum İstanbul’da plaka fiyatlarını roket gibi artırmış. Bugün taksi plakaları 4 milyon 150 bin liraya el değiştiriyor. Yani her plaka 250 bin dolara yakın servet değerinde. Taksi pazarı ise 5 milyar dolara koşuyor! O yüzden iktidarla plaka ağaları, sistemi el ele kilitliyor.
Bilindiği gibi Şubat 2020 tarihli yönetmelikle UKOME’lerde büyükşehir yönetimleri azınlığa düşürüldü ve ulaşımda Ankara’nın tam vesayeti kuruldu. Bu yüzden İstanbul’da her 10 taksi şoförünün yedisi desteklerken, her 10 plaka sahibinin dokuzu İBB’nin önerisine karşı. Lakin zannedilmesin ki plaka ağaları teklife prensipten karşı. Karşı oldukları yeni taksileri İBB’nin işletmek istemesi. “Plakaları bize satın, yeni taksilere onay verelim” diyorlar. Çünkü biliyorlar ki arz talep dengesi böyle kaldıkça servetlerine servet katacaklar.
ÇARE BİZDE
İstanbul’da sadece plaka ağalarının kazandığı, şoförü ve vatandaşı perişan eden bu zulmün artık bitirilmesi şart. Sistemin regülasyonu için kamu gücünün işe el atmasından başka çare de yok. İETT otobüsleri özel halk otobüsleriyle birlikte çalışabiliyorsa, THY özel hava yollarıyla birlikte hizmet verebiliyorsa, Şehir Hatları vapurları özel teknelerle birlikte vatandaşın hayatını kolaylaştırabiliyorsa, kamu taksileri de pekâlâ özel taksilerle birlikte çalışabilir. Görünen o ki, 2023 seçimleri bizden hayatı her alanda sil baştan tanzim edecek bir karar bekliyor!
