Beyaz önlük bugünlerde iki nedenle gündemde. İlki Milli eğitim bakanı tarafından öğretmenlere, kıyafet eşitliği sağlaması iddiası ile beyaz önlük giymelerini uygun görmesi ve bunun için 24 Kasım’da kendilerine beyaz gömlek hediye edileceği. Diğer ise doktorluk mesleği ile bütünleşmiş, beyaz önlük için yani doktorun işyerinde giymesi gereken forması için devletin kendisine yaptığı ödeme olan iki önlük için 96 TL.

ÖZDEŞLEŞEN SEMBOL

Doktorların beyaz önlük giymelerinin birkaç amacı vardır. Beyaz saflığın, dürüstlüğün, temizliğin sembolüdür ve bu ulvi amaçlarla mesleklerin en kutsalı olan doktorlukla özdeşleşmiştir. Doktorlar çalışma hayatında her tür kirliliğe en fazla maruz kalan meslek grubudur. Hastanın kan, idrar, dışkı, tükürük, balgam gibi her türlü salgısı ile karşılaşır ve bunların hem mekanik hem de biyolojik kirliliğine maruz kalır. İşte bu maruziyeti önlemenin önemli enstrümanlarından biri beyaz önlüktür. Hoş sadece beyaz önlük değil; lastik eldiven, beyaz veya mavi-yeşil etek, gömlek ve pantolon, kep ve maske de hem hastayı hem de doktoru muhtemel bulaşlardan korumak için kullanılan diğer koruyucu ekipmanlardır. Ama bunlardan hiçbiri beyaz önlük kadar tüm dünyada doktorlukla özdeşleşmemiştir. Bu durum beyaz önlüğe bir kutsiyet kazandırmaktadır.

Son yıllarda bu kutsal giysinin ne yazık ki doktorlar tarafından kullanılmadığına tanık olmaktayız. Hastanelerde, polikliniklerde, kliniklerde ve muayenehanelerde doktorlar çoğu kez günlük giysileri ile mesleklerini icra etmektedirler. Oysaki daha mesleğe ilk adımın atıldığı tıp fakültesi 1. sınıf öğrencileri için düzenlenen “beyaz önlük giyme” töreni vardır.

Doktorların farklı nedenlerle hak arama gösterilerinde sembol “beyaz önlük” tür. Bir meslek grubunun simgesi olan beyaz önlüğün başka bir meslek grubu olan öğretmenlerin giymesi için Milli Eğitim Bakanlığı tarafından öneri getirilmesi ve hatta giyilmesini teşvik için kendilerine hediye edileceğinin beyan edilmesi kanımca uygun ve samimi bir davranış değildir.

FARKLI RENKLER

Öğretmenler gün içinde okulda giysilerini korumak için arzu ederlerse koruyucu amaçlı farklı renklerde önlük giyebilirler kuşkusuz, ancak bu öğretmenin kendi alması gereken bir karardır, devlet otoritesi tarafından getirilen bir yükümlülük olmamalıdır.

Diğer bir konu için beyaz önlük için biçilen maddi değerdir. Yıllar önce özel hastanelerin olmadığı dönemlerde tüm devlet ve üniversite hastanelerinin terzihaneleri vardı, hastane ve personelin ihtiyacı olan her türlü tekstil bu terzihanelerde ölçü alınarak kişiye özel dikilirdi, herhangi bir ücret talep edilmeksizin. Sonrasında olası ki hem personel hem sağlık kuruluşu sayısı artması nedeniyle bu giysileri üreten medikal firmalardan “1, 2, 3” gibi standart bedenlerde satın alınmaya ve personele dağıtılmaya başlandı.

GİYSİ ÜCRETİ

Daha yakın tarihlerde ise medikal giysi standartları bozuldu, devlet en ucuzunu satın almak istedi ve sağlık personeli istediği model ve bedende beyaz önlük ve diğer tıbbi giysileri bulamadığı için kendisi satın almaya başladı, karşılığında ise yılda iki takım giysi ücreti devlet tarafından personele ödenmekteydi. Ödenen ücret, satın alınanı her zaman tam karşılamasa da bugünkü gibi bir uçurum hiçbir zaman olmadı.

Günümüzde bir beyaz önlük ücreti 350-400 TL arası değişmekte. Yani devletin ödediği tek önlük için 48 TL ile sadece önlüğün bir kolu satın alınabilir. Öğretmenlere önlük giymeyi dayatma ve bunu kendilerine hediye etme yerine devlet, tüm sağlık personeline yılda yeterli miktarda iki önlük ücretini rahatça ödeyebilir.

PROF DR. ÜLKÜ SARITAŞ