Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hazırlanan “İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması”na (İlçe SEGE-2022) göre, birinci kademe gelişmiş ilçeler, Marmara Bölgesi’nde 36, Ege Bölgesi’nde 13, İç Anadolu’da dokuz, Akdeniz Bölgesi’nde beş, Karadeniz’de iki, Doğu Anadolu ve Güneydoğu’da birer tane bulunuyor. Türkiye’deki ilçelerin sosyoekonomik gelişmişliklerini şehirleşme hızı, üniversite mezunu oranı, kişi başına hekim sayısı, POS cihazı sayısı gibi verilerle ölçen araştırmaya göre Türkiye’nin en gelişmiş ilçesi İstanbul Şişli oldu. Araştırmaya göre en gelişmiş 10 ilçe arasında İzmir’den ilçe yer almazken Ankara iki ve Bursa bir ilçe ile temsil edildi.
EĞİTİMDE BAŞARI VE BAŞARISIZLIĞIN NEDENLERİ
Okul başarısı öğrencinin bulunduğu okul, sınıf ve derse göre belirlenmiş sonuçlara ulaşmada göstermiş olduğu ilerleme olarak görülmekte. Ancak çağdaş anlamda başarı kavramının tek başına akademik başarı ile sınırlanamayacağı, bilgi ve beceri gibi bilişsel davranışlar kadar, ilgiler, kişilik özellikleri ve tutumlar gibi bilişsel olmayan davranışları da içermekte.
Yapılan bütün araştırmalar ve MEB ile ÖSYM’nin hazırladığı sınav analiz raporları ekonomik sosyal gelişmenin/nedenin sonuçlar üzerinde ve okul başarısında/başarısızlığında etkili olduğunu ortaya koymakta. Benzer bulgulara TIMMS ve PİSA sonuçlarında da rastlanmakta.
Başarıya/başarısızlığa doğrudan ya da dolaylı olarak etki eden nedenler;
- Ebeveynlerin gelir ve eğitim durumları,
- Çocuğun ve gencin sağlıklı beslenme, barınma, çevre ve çok yönlü gelişme olanaklarına sahip olması,
- Çocuğun başta okul ortamlarında olmak üzere; evde ve çevrede, teknolojiye, bilgiye, belgeye ve her türlü yazılı, görsel ve kurumsal kaynağa erişim olanaklarının niteliği ve çokluğu, (özel okul, özel ders, kurs merkezleri vb. gibi)
- Ebeveyn tutumları, kardeş sayısı ve kardeş tutumları, anne babanın yokluğu, arkadaşlık ilişkileri, bunlara bağlı olarak gelişen; duygusal tutumlar, motivasyon, benlik algısı, zihinsel faktörler, ders çalışma yöntemleri vb.
SONUÇ
PİSA VE TIMMS sonuç raporları bölgeler arası eşitsizliklere ve avantajlı gruplar ile dezavantajlı gruplar arasındaki farkın yüksekliğine vurgu yapmakta. TÜİK’in MEB istatistiklerine dayanarak açıkladığı “İstatistiklerle Çocuk 2022 Bülteni”nde yer alan bulgularda öğrencilerin yüzde 16’sı ilkokul, ortaokul ve liseyi tamamlamıyor. Okul tamamlamama nedenleri arasında ise ekonomik ve sosyal yoksulluk ilk sırada gelmekte. En az gelişmiş 10 ilçe TÜİK’in “2022 Gelir Dağılımı Bülteni”nde en alt gelir gelir grubunda bulunan illere bağlı ilçeler olduğu görülmekte. Ayrıca Türkiye’nin en başarılı ve donanımlı okullarının büyük bir bölümü en gelişmiş bu 10 ilçede bulunmakta. Her bakımdan avantajlı çocuklar ile dezavantajlı çocukları aynı kulvarlarda sınavlara tabi tutmak eğitim hakkının nitelikli kamusal bir hizmet olarak eşit sunulduğu savlarını çürütmektedir. Bu aşamada yapılması gereken okullar arasındaki nitelik ve olanak farklılıklarını asgari ölçütlere çekmek, dezavantajlı grupların ekonomik sosyal koşullarını güçlendirecek politikalara öncelik vermektir.
ALAADDİN DİNÇER
EĞİTİM UZMANI
