Azerbaycan ile İran, Zengezur Koridoru’na alternatif olacak bir güzergâh için anlaştı. İran-Azerbaycan sınırında Aras üzerine yapılacak yeni bir köprüyle entegre edilecek yeni yol, İran’ın Doğu Azerbaycan vilayeti üzerinden Nahçıvan’a bağlanacak.

Türkiye’nin de destek verdiği bu yeni güzergâh özelinde herhangi bir egemenlik devri söz konusu değil. Zaman içerisinde demiryolu entegrasyonunun da yapılması planlanıyor. Bu güzergâhla birlikte Ermenistan’dan geçmesi (Syunik/ Zengezur) planlanan Zengezur Koridoru projesi ortadan kalkmış olmuyor. Fakat Ermenistan’da Karabağ’ın Azerbaycan tarafından tamamen geri alınması sonrası oluşan ve Paşinyan’ı çok zorlayan süreç nedeniyle şu an için ilerleme sağlanamayan Zengezur Koridoru talebi biraz soğumaya alınmış gibi görünüyor.

BAKÛ-TAHRAN İLİŞKİLERİ

Avrupa başkentleri ve ABD’de Azerbaycan’ın Ermenistan topraklarını işgal edeceği yönünde oluşturulan olumsuz görünüm ve Tahran’ın Erivan’la bağlarının kesilmesi ve Türkiye-Azerbaycan doğrudan bağlantısından algıladığı tehdit nedeniyle şimdilik arka planda tutulan Zengezur yerine, İran koridoru, en azından Bakû-Tahran ilişkilerinin normalleşmesi ve Ankara ile Bakû’nun Tahran’ı dışarıda tutmadığını ve onunla işbirliği yapmak istediğini kanıtlayan bir hamle olarak gösterilmek isteniyor.

İran, Kafkasya’daki jeopolitik dengenin kendi aleyhine değişmesinden endişe ettiği için Bakû’yla işbirliği rotasına geçiş yapmayı tercih etti. Karabağ’ın dönüşü ile Azerbaycan-İran sınırının tamamen Bakû’nun kontrolüne girmesi, Rusya’nın ağırlığını Bakû’dan yana koyarak Zengezur Koridoru’na kendi kontrolünde açılması şartıyla onay vermesi gibi hususlar, İsrail’in Bakû’yla olan yakınlığı da göz önünde tutulduğunda, Tahran’ı Bakû’ya karşı çatışmacı değil işbirliği yanlısı bir çizgiye dönmeye yönelten faktörler.

EKONOMİK YARAR

Zengezur Koridoru hususu ise Ermenistan’daki gerginliğin biraz olsun dinmesi, bu güzergâhın Erivan’a sağlayacağı ekonomik yararın daha açık şekilde anlaşılması, Rusya ile Ermenistan arasında koridordaki egemenliğin kimde olacağı anlaşmazlığının bitirilmesi önemli bir husus. Rusya kendi sınır muhafızlarının koridorda güvenliği sağlayacağının 2020 ateşkesinde belirtildiğini söylüyor. Paşinyan ise buranın bir koridor değil, Erivan egemenliğinde ve Rusların ya da üçüncü bir aktörün gücünün olmadığı bir rota olabileceğini ifade ediyor. Bu hususta Erivan ile Moskova birbirine çok uzak. Bakû ise bu hususun Rusya ile Ermenistan’ı ilgilendirdiğini düşünüyor.

ENERJİ HATTI

Bu arada, Bakû ile Ankara, Nahçıvan’ın İran’a olan enerji bağımlılığını bitirebilmek için Azerbaycan gazının Iğdır’dan bir boru hattıyla Nahçıvan’a aktarılmasını sağlayacak bir hattın inşası hususunda çalışmalara başladı. Iğdır-Nahçıvan boru hattının 2024 içinde bitirilmesi planlanıyor. Böylece bölgenin İran’a en önemli bağımlılık unsurlarından biri ortadan kaldırılmış olacak.

Kısacası, Zengezur hususunda şu an için bir gelişme olmasa da bir gelişmeyi tetikleyebilecek bazı adımlar arka planda atılıyor.