Bir sorunu çözmek için kavramlara, sorunun nereden kaynaklandığına, bakış açılarına açıklık getirmek gerekir.
Sığınma ile göç farklı amaçlıdır. Ülkesinde iç savaş, kargaşa, siyasal baskı nedeniyle yaşamları, varlıkları ciddi şekilde tehlikeye düşmüş kişilerin sığınma, iltica hakları vardır. Sığınma geçicidir, ülkede yeniden yaşanır düzen kurulduğunda geri dönüş amaçlıdır. Göç de ise amaç yerleşme, sürekliliktir. Sığınmadan söz ediliyorsa, sığınmanın nedenleri, geçerliliği ortadan kalktığında beklenen geri dönüştür.
Ortadoğu’da 1980 sonrası yaşanmaya başlanan kargaşa, iç savaş, işgal girişimleri ABD’nin Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) kaynaklıdır. ABD, BOP’u yeterli görmemiş, Atlantik sahiline kadar Kuzey Afrika’yı kapsayacak şekilde genişletmiştir. Amaç, bu ülkelerde ABD güdümünde idareler oluşması, aralarında işbirliği kurulması, kurulacak ortak kurumlarla bölgenin siyasal ve ekonomik açıdan ABD’nin hegemonyası altına alınmasıdır. Emperyal güçler, kendi ülkelerindeki tepkilerden çekinerek iç savaş çıkarmayı, vekâlet savaşlarını, silah onlardan, insan gücü hedef ülkeden fason tipi savaşları yeğlerler. ABD hedef ülkelerde mevcut düzene karşı olanları kışkırtarak, destekleyerek kargaşa, iç savaş çıkararak amacını gerçekleştirme politikası izler. ABD’nin bölgede kışkırtma, kargaşa çıkarma sloganı “Arap Baharı” olmuştur.
Suriye bölgede önemli geçiş ülkesidir. İran, Suriye geçişiyle Lübnan’la yakın ilişki kurarak, Hizbullah örgütünü destekleyerek İsrail için tehdit oluşturuyor. Projenin bir yan amacı da İsrail’in güvenliğini artırmak, bu amaç için Suriye’de ABD yanlısı bir hükümet oluşturmaktır. ABD önce Beşşar Esad’ın ikna yoluyla yönetimi bırakmasını denemiş, Esad direnince iç savaş, iç kargaşa çıkarmış, Türkiye’ye insan akınına yol açmıştır.
Projede Türkiye’ye Ortadoğu’da kurulması planlanan düzenin örnek ülkesi olma işlevi uygun görülmüş; insan akımının Batı Avrupa’ya yönelmesini önleme, tampon ülke görevi de verilmiştir.
Ülkemize gelen Suriyelilerin amaçları farklıdır. Bir bölümü gerçekten sığınmacıdır. Ülkelerinde istikrar sağlanmaya, düzen kurulmaya başladığında ülkelerine dönmektedirler. Bir bölümü, daha iyi yaşam koşulları bulma ümidiyle, gerçekten göç amacıyla gelmiş, yerleşmeye başlamışlardır. Büyük bölümünün amacı Batı’ya göç; Türkiye onlar için geçiş, transit ülkedir. Ellerinde kalan son paraları da vicdansız insan kaçakçılarına kaptırarak canları pahasına denizden, karadan Avrupa sınırlarını zorlamaktadırlar.
Tampon ülke görevi verilen Türkiye’ye bu görev karşılığı finansal destek verilmektedir. Şeffaflık olmadığından bilgiler kulaktan dolmadır. Başlangıçta Türkiye’ye AB tarafından azar azar kullanılmak üzere 6 milyar Avro verildiği söylenmiş; açıklama övünme, Suriyeliler için 40 milyar USD harcandığı yönünde olmuştur. Övünmenin geri tepmesi üzerine sığınmacılardan bir bölümü Yunanistan sınırına yığılmıştır. AB, Türkiye’nin tampon görevi, geri itilerek sığınmacıların kabulü pazarlığı için iki yetkilisini konsey ve komisyon başkanlarını Türkiye’ye göndermiştir.
Öneriler, önlemler geliştirmek için tarafların niyetini dikkate almak gerekir. Türkiye Batılılar için tampon, sığınmacıların büyük bölümü için transit ülkedir.
