Soru: SSK’li olarak çalışıyorum. İlk defa sigortalı olduğum 2001 yılında 15 yaşında idim. 18 yaşın altındaki hizmet sürelerim emeklilik işlemlerinde dikkate alınır mı? Leyla A.
506 sayılı kanunun 60/G maddesinde, 18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olanların sigortalılık süresinin, 18 yaşını doldurdukları tarihte başlamış kabul edileceği, ancak 18 yaşın altında ödenen primlerin prim ödeme gün sayısına ilave edileceği, geçici 54. madde de ise 1/4/1981 tarihinden önce tescil edilmiş olanlar hakkında 60/G bendinin uygulanmayacağı öngörülmüştür. Bu düzenleme, 5510 sayılı kanunun geçici 6. maddesi ile SSK sigortalıları için uygulanmaya devam edilmektedir.
18 yaş uygulaması emekliliğe hak kazanma koşullarından (yaş, sigortalılık süresi ve gün) sadece sigortalılık süresi şartını etkilemektedir. Kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıllık sigortalılık süresi hesaplanırken; sigortalının öncelikle ilk defa çalışmaya başladığı tarihe, sonra da çalışmaya başladığı tarihte 18 yaşın altında olup olmadığına bakılmaktadır.
Sigortalının ilk işe girişi 1/4/1981 tarihinden;
- Önce ise çalışmaya başladığı,
- Sonra ise 18 yaşını doldurduğu tarih, sigortalılık süresinin başlangıcı olarak dikkate alınıp her iki durumda da 18 yaşın altında geçen hizmetler prim gün sayısına eklenmektedir.
Bu durum, SSK’liler için 2008/ Ekim ayına kadar sadece yaşlılık sigortasında uygulanırken bu tarihten sonra sigortalı olanlar için malullük ve ölüm sigortalılarında da uygulanmaya başlanmıştır. Buna göre, işe giriş tarihiniz 1/4/1981 sonrası olduğundan, yaşlılık aylığına hak kazanma koşullarından “sigortalılık süresi” koşulunuz hesaplanırken 18 yaşını doldurduğunuz tarih sigortalılık başlangıç tarihi olarak dikkate alınacaktır. 18 yaşın altında geçen çalışma süreleriniz de prim ödeme gün sayınıza ilave edilecektir.
BULGARİSTAN’DA GEÇEN ASKERLİK VE ÇALIŞMA SÜRELERİMİ BORÇLANABİLİR MİYİM?
Soru: 1992 yılında zorunlu göç kapsamında Bulgaristan’dan Türkiye’ye geldim. Bulgaristan’da 7 yıllık çalışma sürem var. Çalışma süremi ve orada yaptığım askerlik hizmetimi borçlanabilir miyim? Süleyman V.
3201 sayılı kanunun geçici 6. maddesi ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerden 1/1/1989-8/5/2008 tarihleri arasında zorunlu göçe tabi tutularak ülkemize gelen soydaşlarımıza, geldikleri ülkede geçen çalışma sürelerinde Türk vatandaşı olma şartı aranmaksızın borçlanma hakkı tanındığından, bu kimselerin borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşı olmaları yeterli sayılarak borçlandırma işlemi yapılmaktadır. Bu madde kapsamında borçlanma yapmak isteyenlerin;
- 1/1/1989-8/5/2008 tarihleri arasında Bulgaristan tarafından zorunlu göçe tabi tutulmuş soydaşlarımızdan olması,
- Türkiye’ye geldikten sonra Türk vatandaşı olması ve Türkiye’de ikamet etmesi,
- Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan gelir veya aylık almaması,
- Bulgaristan’da geçen çalışma sürelerini belgelendirmesi,
- Borçlanma talebinde bulunması,
- Borçlanma tutarını 3 aylık süre içinde ödemesi, gerekmektedir.
3201 sayılı kanunda yurtdışında geçen borçlanmaya esas çalışma sürelerinde Türk vatandaşı olmak şartı aranırken Bulgaristan’da geçen hizmetlerin bu madde kapsamında borçlandırılmasında, genel kuralın aksine Bulgaristan’da o ülke vatandaşı iken geçirilen çalışma süreleri için borçlanma hakkı tanınmaktadır.
Öte yandan, Türkiye’ye gelen soydaşlarımızın iskânıyla ilgili olarak 2510 veya 5543 sayılı kanunlarda, sadece Bulgaristan’dan gelenler için “zorunlu göç” ifadesi kullanıldığından, yalnızca zorunlu göç nedeniyle bu ülkeden gelen vatandaşlarımız söz konusu düzenleme ile öngörülen borçlanma hakkından yararlanmaktadır. Bu ülkeden kendi istekleri ile gelerek Türk vatandaşlığına geçenlerin borçlanma talepleri kabul edilmemektedir.
Bu madde kapsamında borçlandırılan hizmetler; yalnızca yaşlılık veya emekli aylığı bağlanmasında değerlendirilmekte, malullük ve ölüm aylığı bağlanmasında ise dikkate alınmamaktadır.
Yukarıda belirtilen koşullar dışında, Bulgaristan’da Türk vatandaşı olarak geçen çalışma sürelerini borçlanmak isteyen vatandaşlarımız, 3201 sayılı kanunda belirtilen koşullar dahilinde bu süreleri borçlanabilmektedir.
Diğer taraftan, Türk vatandaşlığına alınanlardan zorunlu göçe tabi tutulan Türk soyluların vatandaşlığa alındıkları tarihte 22 yaşını doldurmuş olanlardan, geldikleri ülkelerde yaptıkları askerlik sürelerini belgeleyenler;
- Belgede kayıtlı süreyi,
- Belgede kayıtlı sürenin olmaması veya Türkiye’deki emsallerinin yaptığı askerlik süresinden fazla olması hallerinde emsalleri kadar,
Askerlik hizmetini borçlanabilmektedir.
SORULARINIZ İÇİN nergis.simsek@cumhuriyet.com. tr adresine e-posta yollayabilirsiniz.
