İstanbul'daki "Afgan" gerçeği: "Hem istemiyoruz hem de faydalanıyoruz"

Kabil’in de ele geçirilmesiyle Afganistan’da Taliban hakimiyeti başladı. Taliban’ın etkinliğiyle Türkiye’ye gelen Afgan göçmen sayısında da artış yaşandı.

Öte yandan, 2016 yılında Türkiye’ye göç eden Afganlar, yoğun olarak Üsküdar’da bulunan Küçüksu Mahallesi'nde yaşamaya devam ediyor. Cumhuriyet gazetesi olarak Küçüksu Mahallesi Muhtarı Nilgün Atasoy ile Afganları ve bölgedeki işçi pazarını konuştuk.

Atasoy, buradaki Afganların zor şartlar altında yaşadığını söyledi. Atasoy, bölgede ev kiralamak isteyen Afganlara yüksek fiyat çekildiğini belirtti ve “Şöyle bir gerçek var ki, evinize tadilat yapılması gerektiğinde veya yük taşınacağı zaman bir Afgan arıyorsunuz. Çünkü Türklerin bu işi yapmak istemediğini görüyorsunuz. Afganlar ise canla başla bu işe sarılıyorlar.” ifadelerini kullandı.

“HEM İSTEMİYORUZ HEM DE AFGANLARDAN FAYDALANIYORUZ”

Atasoy ile gerçekleştirdiğimiz röportaj şöyle:

- Halk bölgede yaşayan Afganlarla ilgili ne düşünüyor? Burada yaşayan Afganların durumu nasıl?

Afganlar arasında ülkelerine geri dönenler oldu, ancak dün değil evvelsi gün işçi pazarı olarak bilinen caddeden geçtiğimde yine yoğunlaştığını gördüm. Şöyle bir gerçek var ki, evinize tadilat yapılması gerektiğinde veya yük taşınacağı zaman bir Afgan arıyorsunuz. Çünkü Türklerin bu işi yapmak istemediğini görüyorsunuz. Afganlar ise canla başla bu işe sarılıyorlar.

Bir de şu var, mesela kimsenin yaşayamayacağı bir evi Afganlılara 2000 liraya kiraya veriyor çünkü bir evde on, yirmi kişi yaşanıyor. 

Hem istemiyoruz hem de Afganlardan faydalanıyoruz! Çalışan çok fazla Afgan var bir bakkala girin yanında bir Afgan çalışıyor ya da bir inşaata bakın bir Afgan çalışıyor. Türk yok! Bir çelişki var. Türklerin şikâyeti derseniz, evet şikâyet var. Özellikle haneler şikâyetçi, evlerin dağınık olduğunu söylüyorlar. Kime şikâyet edeceğiz diye soruyorlar. 1 sene öncesinde sözlü bir tacizde bulunulmuştu, bu şikâyetlerden bahsederler. Şikâyetler yeni değil, öncesinden vardı.  Ev sahiplerinin çoğunun kiracısı Afgan hem şikâyetçiler, hem kiraya veriyorlar. İnsanları anlamak gerçekten zor. Bir de şu var, iftira öyle kolay atılıyor ki! Afgan biri kirayı vermeyince iftira atılıyor, ihbar edilerek çıkmak zorunda kalması için.

- Peki, Afganlara karşı bir şiddet olayına tanık oldunuz mu?

Hayır, yaşanmadı. Sığınmacı olarak bir Afganlar var, Suriyeli burada pek yok. İranlılar var ama onlar varlıklı olduğu için sitelerde oturuyorlar. Afganlıların yaşadığı yerler gerçekten çok kötü! Genel olarak ilk başta şikâyetler geldi ama sonra kesildi.

BİR KAMYON GELEREK HERKESİ UCUZA İŞE GÖTÜRÜYOR

- Mahalleli duruma alıştı mı?

Ya alışıldı ya da toplumsal uyum sağlamaya çalışıyorlar. Suriyelilere kıyasla, daha kibarlar diyebilirim. Afganlardan yana bir sıkıntımız yok, eğer sıkıntı köşede iş beklemeleriyse o zaman araba gelip insanları toplamasın! Bir kamyon gelerek herkesi ucuza işe götürüyor.  Hekimbaşı Çiftlik caddesinde de çok fazla Afgan dükkânı var. Afganların zengin olanları var, sülale olarak geliyorlar. Amcaoğullarını getirenler var, paralarını tutuyorlar. Kendi dükkanlarını açıyorlar ve sadece kendi dükkânlardan alışveriş yapıyorlar.

"SAVAŞ VAR GERİ DÖNEMİYORUZ"

"İşçi pazarı" olarak bilinen yerde ise orada bulunan 4 Afgan sığınmacı sorularımızı yanıtladı. 2016’dan beri Küçüksu’da olduklarını ve çoğunluğunun bekar olduğunu belirttiler. Genellikle burada durarak, gündelik iş beklediklerini söylediler.

Afganlarla yaptığımız röportaj şöyle:

- Her gün iş çıkıyor mu?

Hayır, ara ara alıyor. Şirketler bizi almıyor, sigorta yapılmıyor. Genellikle gecekonduda kalıyoruz iki bin liraya on beş, yirmi kişi giriyoruz. Ev sahipleri apartmanda yaşıyor. Yeni eve, daireye bizi sokmazlar zaten. En zorlandığımız konu ülke, ülkemizde savaş var geri dönemiyoruz. Gitmeye yerimiz yok ülkede savaş var. Kalacak yerimiz yok işe giremiyoruz, sıkıntıdayız. Türkiye’den milletinden Allah razı olsun. Savaş var geri dönemiyoruz.

- Muhtarlıktan vs. yardım yapılıyor mu size? İhtiyaçlarınızı karşılıyor mu bu yardımlar?

Arada sırada yapılıyor, muhtarlık tarafından. Biz burada kaç kişi kalıyorsak, Afganistan’dan arkadaşlara yardımları gönderiyoruz. Kendi ülkemize göndermemiz için bize yalvarıyorlar, biz de yetimlere gönderiyoruz. (Telefonunu çıkararak yardım bekleyen yetim veya sağlık sorunları olan Afganları gösteriyor...)

Öte yandan Afgan sığınmacılar sayılarının az olmasını "Birkaç gündür polis, işçi avlamaya çıktı buradan insan topluyor" diyerek açıkladı. Rahatlıkla 500, 600 tane Afgan’ı yol boyunda temizlik veya inşaat fark etmeden iş ararken bulabileceğimizi, kim kamyonla iş için alırsa oraya gittiklerini ifade etti. Ayrıca sığınmacılar, insanların tutumu ile ilgili "İyi diyebiliriz bize bir şey denmiyor." açıklamasında bulundu.

HÜKÜMETİN TÜRKİYE’DEKİ EN BÜYÜK SAÇMALIKLARINDAN BİRİ!

İşçi pazarına yürüme mesafesinde olan ve ismini vermek istemeyen bir esnaf ise bölgedki Afganlardan rahatsız olduklarını dile getirdi.

Esnaf ile yaptığımız soru-cevap şöyle:

- Afganların iş aramasıyla ilgili ne düşünüyorsunuz?

İş aramaları önemli değil de burası boğaz bölgesi. Türklerin çoğu, çoluğunu çocuğunu alıp götürdü kimse burada kalmak istemiyor. Bunun bilerek yapıldığını düşünüyoruz. Kim yapıyorsa kötülük yani başka bir şey değil.

- Peki, bir suç oranları var mı?

Onları bilemeyiz ki, biz sabahtan akşama kadar çalışıyoruz. Ama duyuyoruz ufak tefek şeyler oluyor. Onlar suç işlemez dikkat ediyorlar, hassasiyet gösteriyorlar.

- Sizce insanlar neden buradan taşınıyorlar, neyden rahatsız oluyorlar?

Yaşam tarzları. Her an potansiyel suç işleyecek gibi duruyorlar, insanlar yapmıyor belki ama biz öyle görüyoruz. Yani televizyondan izlediklerimiz savaş vs. bizi etkiliyor. Bu insanları aynı kıyafetlerle görünce, daha önce tanık olmadığımız için korkuyoruz. Yani öyle değilse bile algımız öyle oluyor.

Mesela ben Türk vatandaşı olarak ikinci sınıftayım, o birinci sınıfta nasıl oluyor bu iş? Kanun neden uygulanmıyor, uygulamayanlar neden yargılanmıyor? Bu insanlara yarın öbür gün ne olacak, bu insanlar kontrollü bir şekilde mi geliyor? Ülkeye bir faydaları var mı? Zararı var, faydası yok! Ben şahidim, burada çalışıyorlar, parayı alıyorlar ve memleketlerine gönderiyorlar. Bize bir faydaları yok, vatandaş olarak ülkemize bir faydaları yok. Bir savaş çıksa ülkeyi ilk terk edecek insanlar bu kadar basit. 

Bence devletin hükümetin şu anda, Türkiye’deki en büyük saçmalıklardan biri. Bir şey söylerken bile 50 tane düşünüyoruz çekiniyoruz. Onlar da insan, onları istemiyoruz anlamında değil ama adamların ne kaydı var ne vergisi var.  Mesela Tanju Özcan çok güzel yaptı ama adama ırkçı dediler.

Ben bir Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak kimliksiz Almanya’da 1 saat duramam ama burası dingonun ahırı. Kendi vatandaşına devlet bakabiliyor mu ki bir de onları alıyoruz? Biz karşılığını almadığımız bir hayat mücadelesiyle çalışmaya başlıyoruz. Bunların öyle bir derdi de yok. Toplanıyorlar 10 kişi bir eve, 100 lira adam başı düşüyor bitti gitti ne kaydı var ne bir şey.

"İŞ BULAMIYORUZ"

Afganistan Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği ise yaptığımız görüşmede çarpıcı açıklamalarda bulundu. Buradaki Afganlar, memleketlerini sevdiklerini ama ülkelerinde savaş olduğu için çok zor durumda olduklarını ifade etti. Kendilerine yardım edilmediğini söyleyen dernek, günlük 100 liraya işlerde çalıştıklarını sigortalarının ve oturma izinlerinin olmadığını belirtti.

Afganlar, 2-3 gün arayla iş bulabildiklerini ve durakta bekleyenlerin zor durumda olduklarını söyledi. 7 seneden beri Küçüksu’da yaşayan Afganlar, yeni göç dalgasını "Afganistan’da durulmaz. Durduğun zaman Taliban öldürecek o yüzden adam kaçıyor. İran’a, Türkiye’ye, Pakistan’a her tarafa kaçıyor." diyerek yorumladı.

Yeni sığınmacılardan Küçüksu’ya gelen birilerinin olmadığını söyleyerek, en büyük zorluğun çocuklara düzenli bir hayat kurulamamasından kaynakladığını dile getirdi.

Dernek ile yaptığımız görüşme şöyle:

- Peki, yaşadığınız evler? Genel olarak eski evlerin verildiği söylendi bu doğru mu?

Evet, eski evler. Zaten yeni ev olsa diyorlar ki biz Afganlara ev vermiyoruz. Az bir şey ev olsa bir de bunun kirası 500-100 lira olsa 2000 lira diyorlar. Biraz ev temiz olsa yani. Bir ev tuttum, 7-8 bin masraf yaptım. Benim çocuklarım da burada, biraz temiz eve geçemeyiz. Bize yabancıya, Afgan’a ev vermeyeceğiz diyorlar. Biz kirasını zamanında ödeyeceğiz diyoruz, olmadı gidiyoruz arkadaştan borç alıyoruz gidiyoruz kirasını ödüyoruz.

- Şu an Taliban’ın bitişi mümkün mü? Taliban biterse ülkenize geri dönme ihtimaliniz var mı?

Biz sadece Taliban’dan kaçmıyoruz orda iş olmadığı zaman iş yok! Bir taraftan Taliban saldırıyor, bir taraftan hükümet saldırıyor. Bir Taliban suçlu değil ikisi de suçlu, hükümet bize sahip çıkmıyor Taliban’la ikisi aynı. Sadece millete saldırıyorlar başka bir şey yok! Taliban’a göre millet suçlu, hep millet saldırıyor sanki. Hayattan bıktık böyle yaşamak hiç istemiyoruz. Çocuğumuz var babaannemiz var, çok zor durumdayız.