Pandemi (küresel salgın) ile gündeme gelen kamunun -diğer alanların yanında seyahat endüstrisinde de- yükselişi sürüyor.
Birkaç örnek.
İngiltere’de hükümet Virgin Atlantic’in, Almanya’da Lufthansa ve TUI’nin, İspanya’da Iberia’nın kurtarılması için kamu kaynaklarından destek sağladı.
Bu konuda, aralarında kamusalcılığa karşıtlığı ile bilinen, liberalizmin kalesi olarak anılan İngiltere dahil Avrupa’nın birçok ülkesinde hem geniş halk kesimini ilgilendiren alan ve konularda, hem de işletmeler ve ülke ekonomisi için kamu yönetimi devreye girdi.
Bunun iki çarpıcı örneğinden biri kamuculuğa karşı politikaları ile bilinen İngiltere ve Avrupa seyahat pazarının merkezi olan Almanya’da yaşandı.
Ülkenin adıyla özdeşleşmiş 180 yıllık Thomas Cook firmasının iflastan kurtarılması için kamu yönetiminden istenen 300 milyon sterlinlik krediye garanti verip kefil bile olmayan İngiltere, pandemi nedeniyle hükümet havayolu şirketi Virgin Atlantic’e 750 milyon dolar kredi sağlayarak iflasını önledi.
Benzer durum Almanya’da da yaşandı. Hükümet ülkenin bayrak taşıyıcı havayolu şirketi Lufthansa’nın iflasını önlemek için 9 milyar Avro verip şirketin yüzde 20’sini kamulaştırdı.
Aynı şekilde Avrupa seyahat pazarının en büyük grubunu oluşturan Alman TUI firması, 4.3 milyar Avro kredi sağlanarak kamu eliyle kurtarıldı.
Özellikle bayrak taşıyıcı havayolu şirketleri üzerinden birçok ülkede benzer örnekler yaşanıyor.
İspanya’da bayrak taşıyıcı havayolu Iberia, Portekiz’de TAP Hava Yolları, Norveç’te Norwegian Airlines ve İsviçre’de SAS, kamu eliyle kurtarıldı.
Geçen hafta bu konuda bir gelişme daha oldu.
Rusya’da hükümet, bayrak taşıyıcı havayolu Aeroflot ve yan şirketleri Pobeda ve Rossiya’nın hisselerinin FNB üzerinden alınarak kamunun payının artırılmasına karar verdi.
Türkiye’de de Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 3 Mart 2021’de “Kamu iktisadi teşebbüslerini gerekiyorsa yeniden yapılandıracağız” dedi.
Eski adıyla Et Balık Kurumu yeni adıyla Et Süt Kurumu güçlendirilerek yeniden hizmete sokuldu. Eski tanzim satışlara benzer satışların yapılması için Tarım Satış Kooperatifi adıyla 1000 market açıldı.
Bunlar, Almanya, İngiltere ve diğer ülkelerdeki iktidarlar gibi Türkiye’de de AKP’nin tercih ettiği yöntemler değil, içine girilen yeni dünya düzeni sürecinin kaçınılmaz sonucudur. Bu süreçte kamuculuk yükselişi iktidarların tercihinden öte yaşamın gerçeğidir.
Avrupa Siyasi Araştırma Konsorsiyumu web sitesinde Paolo Gerbaudo’nun “Büyük geri Dönüş” kitabının tanıtımından şu cümle aktarılıyor:
“Neoliberaller, devletin, uzak tutulması gereken her şeye burnunu sokan bir yapı olduğunu savundular. Bu günlerde, kamuoyu yoklamalarının gösterdiği gibi, vatandaşların çoğunluğu neredeyse tam tersini düşünüyor.”
