Aydın Ilgaz’ı son gördüğümde Halk TV’de yayımlanan Görkemli Hatıralar Programı’nda babası Rıfat Ilgaz’ı ve Cide’yi anlatıyordu. Dün sonsuzluğa uğurladığımız, değerli dostumu 70’li yılların ortalarında, 1940 kuşağı şairleri üzerine söyleşi yapmak için babasıyla buluştuğumuzda tanıştırmıştık.
Yüz yüze son konuşmamız ise İstanbul Tüyap Kitap Fuarı’ndakileri ve telefon konuşmalarını bir yana bırakırsak Covid-19 salgını yüzünden dört yıl öncesine kadar gider.
Türkiye Yazarlar Sendikası, Çınar Yayınları ve Evrensel Basım Yayın tarafından 2018’de Kadıköy Barış Manço Kültür Merkezi’nde Rıfat Ilgaz ve Asım Bezirci anısına düzenlenen “Sınıfın Kardeşleri: Rıfat Ilgaz ve Asım Bezirci” sempozyumunda farklı oturumların konuşmacılarıydık. Diğer katılımcılar gibi hep birlikte Sınıf’ın şairi, Hababam Sınıfı’nın yazarı Rıfat Ilgaz’ı anlattık. Aydın Ilgaz bunu tanıştığımızdan bu yana aralıksız, kişisel beklentisi olmadan hep yaptı, sevinçle, gururla. Ne güzel!
Aydın Bey, benim tanıştığım yıllarda Türk Hava Yolları’nda anlaşmalar müdürüydü. Sınıf’ın Efsanesi’nde yazdığına göre, uçak parçalarının patent hakları ve uçaklarda kullanılan müziklerin ve benzeri film bantlarının telif haklarını yabancılarla anlaşmalar yapmaktan sorumluydu. Hababam Sınıfı’nın telif hakkının geri alınması sürecinde işte bu bilgileri ona ışık tuttu. Buna karşın basım bilgisiyle ödediği telif ücreti arasında uçurum olan Ak Yayınları’ndan bu hakkı alamadılar. 11 kez dava edip sonunda kitabın yayın hakkını geri alabildiler. Aydın Ilgaz’ın telif hakkı konusunda verdiği hukuk savaşımı da tarihe geçti.
Emekli olduktan sonra 1983’te babasıyla birlikte Çınar Yayınları’nı kurdu, yönetti, yayıncılık yaptı, babasının tüm kitaplarını yayımladı. Başarılı, mutlu bir baba-oğul vizyonu ortaya koydular.
SINIF’IN OZANI, HABABAM SINIFI’NIN YAZARI...
Hababam Sınıfı’nın 2004 yılında yeniden gündeme gelen 50 yıllık geçmişini; kitapları, tiyatro oyunları ve filmleriyle nasıl büyük bir efsaneye dönüştüğünü Sınıf’ın Efsanesi (Çınar Yayınları, Mayıs 2004) kitabında bir bir anlatıyor Aydın Ilgaz, edebiyat tarihimize de bir belge sunuyor.
1950’li yılların sonunda okullarda bulundurmanın bile nasıl yasaklandığını, Ulvi Uraz Tiyatrosu sahneye koyunca da nasıl kapalı gişe oynadığını, 1960’lı yıllardaki gösteriminde Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’ın torunuyla birlikte oyunu izleyip nasıl kahkahayla güldüklerini anlatıyor.
Kitabın kapağında fotoğraf sanatçısı İsa Çelik’in bir mutluluk gülüşünü yakaladığı Rıfat Ilgaz portresi ve kapak altında Hababam Sınıfı’nın ilk baskısının Stepne imzasıyla çıkan kapak görseli yer alıyor.
Önsöz yerine Rıfat Ilgaz’ın “Okutma Üzerine” başlıklı şiiri bulunuyor.
“Sınıfın ozanıyım mimli
HABABAM SINIFI’nın yazarıyım ünlü” diye başlıyor,
“Çocukları okutmaktı ilk işim,
ikincisi,
Yazdığımı çocuklara okutmak” diye sürdürüyor.
Sözü yurt sorunlarına getirip şiiri noktalıyor:
“Memleketse görülüyor işte,
Güllük gülistanlık...
Ne var ki güllerin dikeni çok!”
İLHAN SELÇUK’UN DERGİSİ
Tüm zamanların en çok okunan/satılan kitabı diyebileceğimiz Hababam Sınıfı’nın ünlü yazarı Rıfat Ilgaz bunu şöyle açıklar: “Ben bu eseri İlhan Selçuk’un sahibi olduğu Dolmuş adlı mizah dergisinde küçük hikâyeler şeklinde yazmaya başladım. 1950’li yıllarda... Turhan Selçuk da resimliyordu. Öyküler çok beğenilince, İlhan devam etmemi söyledi. Aslında, bu olaylar Kastamonu Lisesi’nde ve Kastamonu Muallim Mektebi’nde başımdan geçen, çevremde cereyan eden gerçek olaylardır. Ben onları biraz süsledim, o kadar... romanda İnek Şaban, Güdük Necmi, Kalem Şakir, Sidikli Turan, Erkek Sevim vb. gibi tipler gerçek hayatta aynen yaşamıştır. Kel Mahmut öğretmenimizdi. Gerçek adını tabii değiştirdim, filmde Münir Özkul oynuyor. İnek Şaban’ın asıl ismi Ahmet’tir hayattadır ve Safranbolu’da yaşıyor.
Hababam Sınıfı 73 öyküden oluşmuş bir romandır. Yazdıkça gelişmiştir; güzelleşmiştir. 12. basımını Ak Yayınları yaptı; ama bundan sonraki basımlarını oğlum Aydın, Çınar Yayınlarında yayımlayacak.” (Rıfat Ilgaz / TV’de 7 Gong, 8 Ocak 1986, aktaran Asım Bezirci / Rıfat Ilgaz, inceleme, Evrensel Basım Yayın, Şubat 2013, sa. 146, 147)
HABABAM SINIFI ÖĞRENCİLERİ, TURHAN SELÇUK
Aydın Ilgaz’ı son yolculuğuna uğurlarken eşine, ailesine yazı ve yayın dünyasına başsağlığı ve sabırlar diliyorum. Babası 1940 kuşağının büyük ustası şair Rıfat Ilgaz hocamızı ve sevgili İlhan (Selçuk) Abimizi de özlemle, sevgi, saygıyla andığımı vurgulamak isterim.
1940 kuşağı ki bugünkü parça pörçük de olsa demokrasimizi, özgürlüğümüzü, zengin şiirimizi borçlu olduğumuz bir edebiyat kuşağı. Nâzım Hikmet’ten sonra yeni Türk şiirinin yapılanmasında, yürekli şair, yazar, gazeteci, yayıncı yetişmesinde örnek oldular, öncü oldular.
