Yaz aylarını nasıl geçirirsiniz? Tatil aylarıdır bir bakıma. Dinlenme ayları. Okuma ayları. Okurken dinlenirken yalnızdır insan. Böyle bir yalnızlıkta ne düşünürsünüz?
Egemen Berköz, yeni şiir yapıtı Yalnızlık Tanımları (Ayrıntı Yayınları, 2022) adını taşıyan kitabında bize kimi anımsatmalarda bulunuyor...
Her şair gibi Egemen Berköz de yalnızlığı mı seviyor acaba diye sormak boşuna!
Hani Oktay Akbal’a Mektuplar (haz. Hikmet Altınkaynak, İş Kültür Yayınları, 2014) kitabının altbaşlığı olan “Şiir yazar gibi yapayalnızım” sözü var ya. Aslında bunu pekiştiren başka bir sözü var Berköz’ün, “Şiir yazmasam yaşamak kolay”.
Nedir o zaman şairin yaşamını biçimlendiren diye düşünmez misiniz? Elbette düşünüyorsunuz. Şairinin yaşamını zorlaştıran ne? Başkalarını düşünmek mi? Sorunlara çözüm üretmek mi?
Yalnızlık Tanımları’nda buna rastladım da diyebilirsiniz, hiç yok da... Size bağlı bir şey yalnız olmak ya da olmamak!
Yalnızlık Tanımları’nın şiirleri Eylül 1968’den başlamış 2021 yılına dek sürmüş... Yıllar, mevsimler, aylar, günler geçmiş; yalnızlık tanımları değişmiş, renklenmiş. Ta ki Salgın Günleri’ne dek gelmiş. Ama hiçbirinde şair yalnızlığından şikâyetçi olmamış. Her tanımlamada, her konuya farklı bir bakışı ve umudu ortaya koymuş. En güzeli de bu...
Bir şair neden yalnızlığı seçer ki... Oysa yalnız değil ne Egemen Berköz, ne de yalnızlık temasını işleyen diğer şairler. Örneğin Berköz, ağustos ayı deyince, ağustosböceğini anımsıyor, Lafontaine’e sinirleniyor ve ağustosböceğinin Gülsin Onay’ın konserine eşlik ettiğini yazıyor.
YALNIZLIK KONÇERTOSU
Birkaç gün önce yitirdiğimiz şair ve müzisyen İlhan İrem’i de analım, onun Yalnızlık Konçertosu adlı yapıtını YouTube’dan bulup dinlerken bir yandan da Egemen Berköz’ün kitabını okuyorum. Her şiir farklı bir derinlik ve genişlik sunuyor. Berköz’ün ağustos böceği de Gülsin Onay’a eşlik ediyormuş. Şiiri Şöyle:
Aldı Ağustos Böceği
Gülsin Onay’a
Bilmeyen yoktur o masalı
Hani anlatır ya Lafonten
çalışkan karıncayla tembel ağustos böceğinin öyküsünü
Yaz boyu çalıp söylemiş de haylaz böcek
karıncaya gelmiş kışın aç kalınca
buğday istemeye bir parça
yalan, baştan sona yalan
Lafonten denen o adamın yazdıkları
diyor ağustos böceği
yardım dilendiğim karıncadan
herkesi inandırdı yüzyıllar boyu
tembel, işe yaramaz belletti beni insanlara
Oysa sanatçıyım ben,
Sazımla kazanıyorum yaşamımı
Sahnelerdeyim bütün yaz
Sorun, anlatsın müzikseverler
Ah, ne konserler verdim bilseniz
Hele birini hiç unutmam
Gülsin Hanım’a eşlik etmiştim
Ay Işığı’nda
(2014)
Doğanın konseri gibi, şairin yalnızlığı da hiç bitmez. Aslında şiirin adı yalnızlık olsa da şair yalnız değil, tam tersine o herkestir. Çünkü bu yalnızlık bir yaratım sürecini içeriyor ve Egemen Berköz bunu çok güzel başarıyor. Her şiirin yaydığı düşünce ve ışık yalnız olmadığını gösteriyor.
Ağustosböceğinin sanata katkısını vurgulaması da ayrı bir zenginliğini ortaya koymuyor mu?
1960 Kuşağı’nın önde gelen şairlerinden olan Egemen Berköz’ün bir özelliği de az yazması, az yayımlaması. Ama her kitabıyla iz bırakması, kuşaktaşları şairleri de etkilemesidir. Kitapları: Çin Askeri Ah Devran (1966), Yalnızlıklar Yalnızlıklar (1977), Bu Kitapta Sen Nerdesin (1981), Yalnızlık Tanımları (2022). Şiirlerinden iki ayrı kitap: Yalnız ve Birlikte (seçme şiirler, 1985), Toplu Şiirler (1960-1978) ( 2004).
Öte yandan Egemen Berköz’ün yalnızlıklarını/yaşadıklarını biçimlendiren yaşamının dönemeçleri oldu. Askerliğini yedeksubay öğretmen olarak yaptığı Bingöl’ün Solhan ilçesinin bir köy okulu; sonra metin yazarı ve yaratıcı yönetmen olarak çalıştığı reklam sektörü; en son olarak da medya dünyası, gazetemizin kültür sanat şefliği...
Cumhuriyet’te yayımlanan klasik müzik, resim yazıları, edebiyatçı söyleşileri onun şiirini de besleyen kaynaklardı. Cumhuriyet gazetesinin parasız ek olarak verdiği dünya klasikleri dizisini (157 kitap) o yayına hazırladı, çağdaş İtalyan edebiyatından 15 dolayında kitabı dilimize kazandırdı.
Teşekkürler Egemen Berköz.
Yaz günlerinin yalnızlığında Egemen Berköz’ün Yalnızlık Tanımları size iyi bir arkadaş olacaktır.
