Bugün Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan’ın idamının 51. yılı. Yarım asrı aştı. Üç fidan artık asırlık çınar oldu. 

Daha insanca bir düzen uğruna ölümü hiçe sayan üç devrimcinin hâlâ güncel olması, onların hedeflerinin insanlığın özlemi olmaya devam etmesinden kaynaklanıyor. Sömürü düzeninin sona ermesini isteyen, emperyalizme karşı bağımsızlık için yürüyen Deniz’ler bu anlamda en az yaşadıkları dönem kadar güncel. 

Onları idam ettiler ama yenemediler. 

Çünkü düşüncelere, umutlara, halkın özlemlerine ne kurşun işler ne ip!

***

Deniz’ler niçin ölmedi?

Çünkü onlar, fakirden alıp zengine veren düzene, bereketli topraklar üzerindeki insanların sefil bir yaşam sürmesine karşı çıktılar.

Refahın eşit paylaşılmasını istediler.

Bu ideal öldü mü ki Deniz’ler ölsün?

Çünkü onlar, emperyalizmin amaç değiştirmediğini, sadece araç değiştirdiğini gördüler. Vietnam’dan Türkiye’ye kadar bütün dünyadaki kanlı oyunlarına karşı çıktılar.

Bu ideal öldü mü ki Deniz’ler ölsün?

Çünkü onlar, üniversite gençliğinin, ülkesinin geleceğinden habersiz eğitim görmesini istemediler. Eğitimin ticarileşmesine karşı çıktılar. Üniversitelerin hem bilim yuvası hem ülkeyi ve dünyayı tanıma ortamı olmasını istediler.

Bu ideal öldü mü ki Deniz’ler ölsün?

Çünkü onlar, 1968’de 28 Ekim’den 10 Kasım’a kadar 12 gün süren Samsun’dan Ankara’ya “Tam Bağımsız Türkiye İçin Mustafa Kemal Yürüyüşü” düzenlediler.

“Bağımsızlık benim karakterimdir” diyen Atatürk’ün bu ideali öldü mü ki Deniz’ler ölsün?

Çünkü onlar, TBMM’nin gerçekten halkın Meclis’i olmasını istediler. Girmeyi de hedef olarak tartıştılar. “Çetin Altan’ın gözünü çıkaran bu Meclis bize ne yapmaz” diye düşündüler. Fikirlerinin, eylemlerinin Meclis’te sürekli “terör faaliyeti” olarak değerlendirilmesi karşısında başka yol seçmek durumunda kaldılar.

“Halkın Meclis’i” ideali öldü mü ki Deniz’ler ölsün?

Çünkü onlar, özgürlük istediler. Caddelerinde özgürce yürünen, kürsülerinde özgürce konuşulan bir ülke istediler. Bunu yaşama geçirme gücüne sahip yürürlükteki anayasa uygulansın dediler. Anayasayı ihlalden hüküm giydiler.

Özgürlük ideali öldü mü ki Deniz’ler ölsün?

***

Deniz’lerin idamı ile ilgili tartışmalar her yıldönümünde farklı açılardan gündeme gelir. 

Özü, Türkiye’nin ayıbı olan büyük bir hukuksuzluktur. 2022’de idamın 50. yılı nedeniyle Deniz Gezmiş’le ilgili yazdığımız kitabı yenilerken konuya ilişkin en geniş kapsamlı çalışmayı yapan sevgili Turhan Feyizoğlu’yla uzun konuşmalarımız oldu. Ölüm günü Deniz’lerden bir gün önceye denk gelen, 2011’de yitirdiğimiz Halit Çelenk’le uzun söyleşiler yapıp yayımlamıştık. Ağabeyi Bora Gezmiş’le zaman zaman duygusallaşan görüşmelerimiz oldu.  

Tüm bunlardan süzülen şuydu:

Deniz’ler öylesine onurlu bir yaşam sürdüler ki herhangi bir onur, itibar iadesine ihtiyaçları yok. 

Bu düşünceye biz de katılıyoruz.

Ancak...

Kitapta genişçe bir bölümü Deniz’lerin idamı için Meclis’te verilen mücadeleye ayırmıştık. Sonuçta onlar TBMM’nin mahkeme kararını olağanüstü bir hızla onaylamasından sonra idam edildiler. 

Meclis bu idam kararını yeni bir kararla sembolik olarak kaldırabilir.

Böylece Meclis kendi onurunu kurtarabilir.

Meclis yolundaki arkadaşlar...

Ne dersiniz?