Son yıllarda dünyada seçim yoluyla işbaşına gelmiş bazı hükümetlerin demokrasiyi yıkmak için adımlar attığına şahit olduk. Çoğunlukla sağ popülist liderlerin yönettiği bu hükümetler önce kendileri ya da yakın çevreleri vasıtasıyla ana akım medyayı ele geçirdiler. Yargı ve yasama organları üzerinde tahakküm kurduktan sonra da muhalefetin seçim kazanmasını imkânsız kılacak adımlar attılar. Böylece demokrasilerin içini boşaltarak gücü uzun yıllar elde tutacak imkâna kavuştular.
Bu gidişatın en uç örneklerinden biri geçen hafta yazdığımız gibi 2017 referandumunda bu topraklarda yaşandı. 2.5 milyon mühürsüz oy ve 104 ilçede 2 milyondan yüksek “Normalden Fazla Evet” oy operasyonuyla Türkiye’deki rejim gayri meşru yollarla değiştirildi.
NEREDEN ÖĞRENİYORLAR?
Türkiye’deki sağ siyasi kadrolar siyaset oyununu genellikle ticaret ve sanayi odalarında öğrenirler. Ticaret ve sanayi odaları sağ siyaset için hem kadrolaşma hem tecrübe ve hem de finansa erişim adına çok önemlidir.
Ticaret ve sanayi odaları seçimlerinde rakiplere karşı geliştirilen ayak oyunları ise siyasi güce giden yolun özüdür. Ankara’da yaşadığım yıllarda üç defa Ankara Ticaret Odası seçimlerine girmiş, meslek komitesi ve meclis üyeliğine seçilmiştim. Gördüm ki yönetimi ele geçiren MÜSİAD üyesi tüccarlar rakiplerini saf dışı etmek için seçimlerden önce “mıntıka temizliği” yaparak işe başlıyorlar.
Rakibin ve rakibe oy verecek şirketlerin kaydının oy kullanacak listelerden silinmesi, rakiplerin kaydının ilgisiz sektörlere kaydırılması, oy kullanmak için gerekli yetki belgesinin verilmemesi veya geciktirilmesi gibi bir dizi gayri ahlaki yöntem vasıtasıyla seçimleri kolayca kazanıyorlar; gücü ellerinde tutuyorlar. Ticari hayatta bu yöntemlerle sonuç elde eden kişiler, siyasete atılınca da benzer yöntemleri kullanıyorlar.
2017’DEKİ MÜHENDİSLİK
Bu kadroların siyasi temsilcisi olan iktidarın yönettiği son 20 yıldaki seçimlerde benzeri uygulamalara şahit olduk. Ama 16 Nisan 2017 referandumunda tam bir siyasi mühendislik yapıldı. Referandumdan kısa süre önce HDP milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılması, Selahattin Demirtaş dahil pek çoğunun tutuklanarak cezaevine konulması, nihayetinde HDP sandık görevlilerinin ve hatta yedeklerinin gözaltına alınması gibi siyasi, hukuki ve idari hamlelerle geniş çaplı bir mıntıka temizliği yapılmış oldu. Üstelik tüm bu hamleler terörle mücadele ve demokrasiyi geliştirme adımları olarak pazarlandı. Ve ne yazık ki bunlar muhalefetin yardımıyla yapıldı.
DÖRT ALAN
Yaklaşan seçimlerde en az dört stratejik alanda sonuçları etkileyecek mıntıka temizliği riski görüyoruz:
Sansür yasası: İktidar yasa marifetiyle seçmen iradesinin özgürce oluşmasının önünü kesmek istiyor. Seçmenin oy hakkına tecavüz ediyor. Tek başına bu yasa hazırlığı bile çok önemli bir mıntıka temizliği ve seçimleri gayri meşru kılma girişimidir. Bu antidemokratik girişime geçit vermemek için güçlü bir cephe oluşturulmalıdır.
Kıdemsiz hâkimler: Nisan 2022’de yapılan değişiklikle “kıdemli hâkim” zorunluluğu kaldırılarak ilçe ilçe seçim kurullarına kurayla kıdemsiz hâkim atanacak. Bu durum daha önce yaşamadığımız çok önemli bir güvenlik sorunu olacak.
Yabancı seçmenler: Muhalefet sözcüleri her ne kadar yabancı seçmenlerin ihmal edilebilir oranda olduğunu söylese de veri analitiği platformu Polimetre, sadece İstanbul’da 300 bini aşkın yabancı seçmenin var olduğunu kanıtlıyor. Polimetre’nin kurucusu Günal Ölçer, tüm Türkiye ölçeğinde yabancı seçmen tespitini yapmaya devam ettiklerini, sayının an itibarıyla 1 milyonu geçmiş olabileceğini söylüyor. Ölçer’e göre “Esas bomba seçimlere üç ay kala açıklanacak listelerde olacak”.
Yeni seçmen sayıları: Polimetre’nin yayımladığı bir rapora göre 2023’te ilk kez oy kullanacak seçmenler 4 milyon 136 binden fazla olamayacak. Rapor Türkiye’de 2014’ten bu yana yapılan seçim verilerine dayanıyor. Günal Ölçer, “YSK’nin 2019 Yerel Seçimleri öncesi ve Haziran 2022’de ilan ettiği 2 listeyi kıyasladığımızda yaşa bağlı olarak seçme hakkı elde eden vatandaşlarımız ortalama ayda 72 bin-73 bin kişi. Bu yüzden ortalıkta dolaşan 7-7.5 milyon yeni seçmen olacağı sözleri ve verileri yeni bir seçim güvenliği sorunu olabilir” diyor.*
Bu tür mıntıka temizliği çabalarını boşa çıkarmanın yolu, demokratik muhalefet ile özgürlük isteyen seçmenlerin sırt sırta vermesinden geçiyor. Tarihin kendini tekrar etmesinin ve otoriter yönetime son vermenin başka yolu yok.
* Ayrıntı için: https://www.polimetre.com/_files/ugd/bac5df_ddbcf1c8d7254e15ae8632655445dbf5.pdf
