Yüzüncü yılına girdiğimiz şu günlerde, Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ü, ölümünün 84. yılında hep birlikte andık. 10 Kasım saat dokuzu beş geçe yine sirenler çaldı, insanlarımız saygı duruşuna geçti, kısaca hayat durdu. Yurdun dört bir yanından insanlarımız bu yıl daha büyük bir coşkuyla Anıtkabir’e koştular. Fırsat yaratıp gidebilenler için ne büyük onur... Gidemeyen insanlarımız ise birçok şehrimizde bulunan Atatürk müzelerini ve müze evlerini ziyaret edebilirler.

Ülkemizde, Atatürk’ün oturduğu, eğitim gördüğü, ülkenin kurtuluşu için toplantılar ve kongreler düzenlediği, karargâh olarak kullandığı ve yurt gezilerinde kısa süreliğine konakladığı, kısaca onun yaşamına tanıklık eden, anılarıyla dolu altmış dolayında ev ve bina bulunmakta. Bunların önemli bir kısmı günümüzde müze haline getirilmiş durumda. Diyarbakır’dan İzmir’e, Trabzon’dan Antalya’ya, Çanakkale’den Mardin’e, Samsun’dan Erzurum’a, Sivas’a, Ankara’dan Afyon’a... Bu müzelerin büyük bir kısmı Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından işletilmekte, bir kısmı ise belediyeler veya diğer kurumlarımız tarafından... Bu kapsamda, Kültür ve Turizm Bakanlığı internet sitesi ve arama motorları üzerinden ayrıntılı bilgilere erişebilmek mümkün. Derinlemesine bilgi isteyenler, Nezihe Araz’ın kaleme aldığı “Atatürk Evleri” (Dünya Yayıncılık) ve Mehmet Önder’in yazdığı “Atatürk Evleri ve Atatürk Müzeleri” (Atatürk Araştırma Merkezi Yayını) adlı yapıtları okuyabilirler.

ANMAK VE İÇSELLEŞTİRMEK

Atamızın sağlığında uzun süreler geçirmesi nedeniyle, doğal olarak Ankaralılar ve İstanbullular bu konuda biraz daha şanslı. Ankara’da Anıtkabir’in yanı sıra Kurtuluş Savaşı Müzesi (Birinci TBMM Binası), Cumhuriyet Müzesi (İkinci TBMM Binası), Atatürk’ün Ankara’ya geldiğinde kullandığı eski Direksiyon Binası (Atatürk Konutu ve Devlet Demiryolları Müzesi), Çankaya Müze Köşkü (şu an restorasyon nedeniyle kapalı), Atatürk’ün Selanik’te doğduğu evin bire bir aynısı olan Atatürk Evi ve Ata’nın vefatından sonra Anıtkabir tamamlanana kadar 15 yıl süreyle geçici istirahatgâhı olan Etnografya Müzesi ilk akla gelenler. 

İstanbul’da ise Atatürk’ün hayata gözlerini yumduğu Dolmabahçe Sarayı dışında altı yıl eğitim görüp Cumhuriyet fikrini edindiği Harbiye Askeri Müzesi, Selanik’in kaybedilmesinden sonra ailesi için kiraladığı Beşiktaş Akaretler’deki Mustafa Kemal Müzesi, Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi üzerine Suriye cephesinden dönüşünde Şişli’de kiraladığı ve Anadolu’ya geçiş planlarını yaptığı Atatürk Müzesi (İnkılap Müzesi), Şişli’deki evi tutmadan önce bir süre kaldığı Pera Palas Oteli’ndeki 101 Numaralı Oda (Atatürk Müze Odası), 1935 yılında inşa edilen Florya Atatürk Deniz Köşkü, Atatürk ile ilgili anı eşyaları biriktiren koleksiyonerlerin hibeleri ile oluşturulan Yeşilköy Atatürk Müzesi ve yine Atatürk’ün Selanik’teki doğduğu evin bire bir aynısı olan Avcılar Atatürk Evi ve Müzesi gibi seçenekler mevcut. Atamızı anmak ve anılarını içselleştirmek için eşimizi dostumuzu, çocuklarımızı ve torunlarımızı da yanımıza alıp bu özel mekânları ziyarete koşalım! Ruhu şad olsun.

DR. KEMAL EKER

TARİHÇİ