Yurttaşlara ikinci bir emeklilik şansı sunma vaadiyle uygulamaya konulan ve hükümet tarafından tasarruf oranlarını artırmak amacıyla ciddi bir şekilde desteklenen Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) yeni bir dönem sıkça dillendirilmeye başlandı.
Türkiye’de özellikle emeklilik döneminde yaşam standartı düşen çalışanların bu standartı korumak adına girdikleri söz konusu sistem, hele emeklilik yaşının kademeli olarak 60’a yükseltilmesiyle daha fazla ilgi çekmesi beklenirken büyük ihtimal, gelirler yeterli düzeyde olmadığı için beklenen katılama ulaşamadı. Hafta sonu, genellikle orta ve üst gelir gurubu için bir destek niteliğinde olan sistemin otomatik katılımı için adım atıldığını açıkladı. Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek...
Primleri kim ödeyecek?
Sektörde konuşulduğu kadarıyla sistemle esas ve öncelikli olarak şirketler çalışanlarını BES katılımcısı yapacak. Böylece BES üyesi bir şirkette işe giren çalışan da otomatik olarak BES’li olacak.
Peki, BES için ödenecek primler, çalışanın ücretinden mi kesilecek yoksa şirket bu primlerin bir kısımı ya da tamamını ödeyecek mi?
Şirketler, bunu yaptığı için devletten herhangi bir katkı, bir vergi indirimi bekleyecek mi? Yoksa vergi indirimi yerine, sosyal güvenlik için yatırması gereken priminin bir miktarını kesip buraya mı yatıracak?
Eğer primler çalışanlardan kesilecekse ve çalışan bu kesintiyi istemezse bu otomatik katılım nasıl işleyecek?
Sosyal güvence ne olacak?
Sorular ardı ardına gelince insanın aklına ister istemez en kötüsü de geliyor. Mesela, kıdem tazminatını BES üzerinden çözmek isteyen hükümet, kıdem tazminatı ile birlikte bir formül arayışına mı girecek?
Yoksa çok daha kötüsü, Pinochet döneminde Şili’de temelleri atılan sosyal güvenliğin özelleştirilmesi gibi bir durumla mı karşı karşıya kalacağız.
Hatırlanacağı gibi Şili’de 1 Mayıs 1981’de uygulanmaya başlanan modelle çalışanların ücretlerinin yüzde 10’u emeklilik primi olarak kesildi. İsteyenler yüzde 20’ye kadar bu oranı artırabiliyordu. İşverenden hiçbir kesinti olmadı. Emeklilik kesintileri emeklilik fon yöneticisi (EFY) denen özel finans şirketlerinden birine yatırıldı. Kadınlarda 60, erkeklerde 65 yaşına gelen ve yeterli parası birikenler emekli oluyor. Ancak bunların sadece yarısı düzenli prim ödeyebiliyor.
Tabii ki, Şimşek’in böyle bir sistem önermediğini düşünmekle beraber bunları da hatırlamakta yarar var dedik.
