Bir uykusuz aydın: Uğur Mumcu
Öner Yağcı
Son Köşe Yazıları

Bir uykusuz aydın: Uğur Mumcu

20.01.2024 03:00
Güncellenme:
Takip Et:

Devrimlerin savunucusu 68 kuşağının uykusuz aydını Uğur Mumcu.

Yön’de başlayan gazeteciliğini, “Bilgi sahibi olunmadan fikir sahibi olunmaz” ilkesini ülkemizin gündemine yerleştiren direniş anıtı olarak 1960’lı yıllardaki devrimci yayın organları Türk Solu, Devrim, Ant, Yön dergilerinde sürdüren değerli bir kalem.

AÜ Hukuk Fakültesi’nde asistan olarak 68 kuşağının yürekli, öfkeli, devrimci, genç konuşmacısı kürsülerde.

Merakla okudum yazdıklarını, coşkuyla dinledim o bozkır yiğidinin konuşmalarını.

12 MART’TAN 12 EYLÜL’E

Bağnazlıklara, yobazlığa, teröre karşı akılla, bilgiyle savaşımın ve “araştırmacı gazeteciliğin önder ve örnek kalemi”ydi ve 12 Mart döneminde 68’in delikanlılarıyla birlikte Mamak Askeri Cezaevi’nin tutuklularından oldu.

12 Mart sonrası Yeni Ortam gazetesinde başladığı köşe yazarlığını 1975’ten itibaren Cumhuriyet’teki “Gözlem” köşesinde sürdürdü.

Ağrı Patnos’ta yaptığı askerlikle ilgili anılarını kitaplaştırdığı Sakıncalı Piyade (1977) ertesi yıl Ankara Sanat Tiyatrosu’nda sahnelenmeye başladı. 700 kere sahnelenen oyun sırasında yüz yüze tanışma şansına kavuşmuştum ve TÖB-DER merkez yöneticisi olarak Cumhuriyet’teki odasında hazırladığı Çıkmaz Sokak adlı kitabıyla ilgili birkaç kez sohbet etmiştik.

12 EYLÜL’DEN 24 OCAK 1993’E

Araştırmacı gazeteciliğinin büyük başarısı olan 40’ların Cadı Kazanı, Gazi Paşa’ya Suikast, Papa-Mafya-Ağca, 12 Eylül, şeriatçı kalkışmaların, radikal İslamın sermaye kaynaklarını araştıran ve günümüzdeki tehlikeye yıllar öncesinde dikkat çektiği Rabıta gibi kitaplarıyla güne ışık tuttu.

Yerli ve yabancı arşivlerle Kürt sorununa ideolojik bağnazlıklardan uzaklaşarak bakmamızı sağlayan araştırmasıyla genç Cumhuriyete karşı şeriatçı kalkışmayı aydınlattı: Kürt-İslam Ayaklanması 1919-1925.

Kitapta, 1919’da İstanbul’daki Kürt örgütlenmeleriyle başlayıp Şeyh Sait Ayaklanması ve Musul sorunuyla noktalanan süreci dış destekleriyle birlikte, ayrıntılarıyla ele aldı.

Cumhuriyet’te 7 Ocak 1993’te “Kürtler sömürgeciliğe karşı bağımsızlık savaşı yapıyorlarsa ne işi var CIA ve MOSSAD’ın Kürtler arasında?... Yoksa CIA ve MOSSAD, antiemperyalist savaş veriyorlar da dünya bu savaşın farkında değil mi?” diye sordu ve ertesi gün, yakında yayımlayacağı kitabında istihbarat örgütleri ile Kürt milliyetçileri arasındaki bağlantıları açıklayacağını yazdı.

24 Ocak 1993’te Ankara Karlı Sokak’taki evinin önünde otomobiline konan bombayla katledildi, failleri bulunamadı.

24 OCAK 1993’TEN SONRA

Ülkemizdeki iki baskı döneminin, 12 Mart ve 12 Eylül’ün direngen yazarı, terörün kaynağı silah kaçakçılığının, mafyanın, şeriatın kaynağı İslami sermayenin, dış kaynaklı bölücülüğün amansız izleyicisiydi Uğur Mumcu.

Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı (um:ag), bilgiyle sanatı, sanatla insanı, insanla siyaseti, siyasetle bilgiyi buluşturan Uğur Mumcu’nun ilkelerini yaşatıyor, tüm yazdıklarını kitaplaştırıyor.

Son yıllarda onu selamlayan kitaplar çıktı: Uğur Mumcu Ölümsüzdür (Haz. Orhan Tüleylioğlu), Uğur Mumcu Kemalizm ve Sosyalizm (Taylan Özbay), Uğur Mumcu’dan Mektup Var (Ümit Aslanbay), Uğur Olsun! Bir Devrimcinin Öyküsü (Sevgi Özel), Kardeşim Uğur Mumcu (Ceyhan Mumcu), Ben Uğur Mumcu’yum (Der. Orhan Tüleylioğlu), Uğur Mumcu’yu Kim Öldürdü? (Adnan Gerger), Uğur Mumcu-Kalpaksız Kuvvayı Milliyeci (Mustafa Balbay).

Uğur Mumcu’ya, 25 Ağustos 1975 günkü “gözlem”indeki o görkemli “Sesleniş”inin son cümleleriyle merhaba:

“...Korkmadan öldük ey halkım, unutma bizi... Bir gün mezarlarımızda güller açacak ey halkım, unutma bizi... Bir gün sesimiz hepimizin kulaklarında yankılanacak ey halkım, unutma bizi... Özgürlüğe adanmış bir top çiçek gibiyiz şimdi, hep birlikteyiz ey halkım unutma bizi, unutma bizi, unutma bizi...”

Yazarın Son Yazıları

Değerbilir olmak

Devrimci bir insandı.

Devamını Oku
29.11.2025
Görev insanın

İnsan ömrünün bir kısmı olan on yıllar, toplum yaşamının duraklarıdır.

Devamını Oku
22.11.2025
Yaşamöykülerinden öğrenmek

Bilim, eğitim, siyaset, ekonomi, basın, spor, kısacası yaşamın her alanındaki yaşanmışlıklar birbiriyle iç içedir.

Devamını Oku
15.11.2025
Atatürk kitapları...

“Bir insanın neler yapabileceğini gösteren 20. yüzyılın olağanüstü lideri” olarak tanımlanan Atatürk için Fransız tarihçi Jean Paul Roux şöyle diyor:

Devamını Oku
08.11.2025
Cumhuriyet: İnsan olmanın yolu

Cumhuriyet’in 102. Yılında Anılarımız (Haz. Gülseren Ünsün Engin, İzan Yay.) adlı kitapta yer alan “Cumhuriyet insan olmanın yolunu yordamını öğretti” başlıklı yazımdan aktarıyorum:

Devamını Oku
01.11.2025
‘Cumhuriyet imecesi’


1963’ten, ilkokul beşinci sınıftan beri Cumhuriyet’i okuyan şanslı kişilerdenim.


Devamını Oku
25.10.2025
İnsan ve insanlık bildirgesi

TV programları, reklamlar, okullarda derslerin işleniş biçimlerinden örneklerle sistemin sürekliliğini sağlayan burjuva eğitim sistemine yönelik eleştirilerle dolu Düzene Uygun Kafalar Nasıl Oluşturulur? (Gözlem Y., 1976) adlı kitap uzun süre elimden düşmemişti.

Devamını Oku
18.10.2025
Eğitimle güzelleşmek

Eğitimle güzelleşmek

Devamını Oku
11.10.2025
İnsanşair Metin Demirtaş

Papatyaların kırlardaki, çocuklarımızın uykularındaki gülümseyişi çiğnenirken yalnız ve yaralı çocuklarını bağrına basan sağır ve büyük okyanus halka, umudun türkülerini çığırdı, günlerine güller serpti Metin Demirtaş (17 Mart 1938- 27 Eylül 2014).

Devamını Oku
04.10.2025
Toplumsal muhalefet ayakta

Toplumsal muhalefet ayakta

Devamını Oku
27.09.2025
Umutsuzluk yasak

Ahmed Arif’in deyişiyle Nuh’a beşikler veren, Havva Ana’yı dünkü çocuk sayan, fukaralıktan utanan, çıplaklıktan fideleri üşüyen, harmanı kesatlaştırılan, binlerce yıl sağılan...

Devamını Oku
20.09.2025
45. yılında 12 Eylül

Ulusal Kurtuluş Savaşı’yla Sevr dayatmasını tarihin çöplüğüne gömerek emperyalist paylaşımın tasarılarını kursaklarında bırakan Cumhuriyetimize saldırılar, kuruluşundan beri durmadı.

Devamını Oku
13.09.2025
‘Sis’

3 Eylül 1971’de kurulan TÖB-DER’in kapatılmasıyla örgütsüz bırakılan devrimci öğretmen hareketinin 12 Eylül sonrası ayağa kalkarken attığı ilk adımı olan abece dergisinin ilk sayısında (Ocak 1989) çıkan yazım geldi aklıma.

Devamını Oku
06.09.2025
Ateşlenmiş sevda

"Eğer bir ulus iktidarda bulunan kişilerin onursuzluğunu, alçaklığını, hırsızlığını, yalnızca kendi siyasal görüşünden olduğu için görmezden geliyorsa, o ulus erdemini yitirmiştir."

Devamını Oku
30.08.2025
‘Ol sevda’ yaralı

Düşünmek, düşünmeyi sağlayacak birikimi edinmek, bu birikimin verdiği dünyaya bakışla gördüğünü, öğrendiğini, duyumsadığını sergilemek yaşamın insana yüklediği bir görevdir.

Devamını Oku
23.08.2025
Tevfik Fikret’in aynasında gençlik

Ömrün anlam kazanmaya başlaması, yaşamın öznesi olma yolunda atılan adımlara bağlıdır.

Devamını Oku
16.08.2025
Çıkış yolu

“Ne yapılabilir?” diye düşünürken duyguyu bilginin süzgecinden geçirerek bilince dönüştüren...

Devamını Oku
09.08.2025
Gençlik ve gerçeği aramak

“Başımıza neler örülmek istenildiği ve nasıl karşı koyduğumuz ve daha doğrusu milletin arzu ve emellerine uyarak ve onun yardımıyla nasıl çalıştığımız görülmeli ve gelecek kuşaklar için ibret ve uyanıklığı gerektirmelidir...

Devamını Oku
02.08.2025
Cehalete karşı öğretmenlik

Doğumlardan ölümlere kendi yolunda yürüyor yaşam.

Devamını Oku
26.07.2025
Toplumsal cehalet

Sokak röportajında “Hükümete oy verip muhalefetten hesap soran bir toplum” olduğumuzu söylüyor biri.

Devamını Oku
19.07.2025
‘Kurtulma iradesi’ ve ‘bilgelik’

Bir üniversite amfisinde kürsüdeki hocanın sırada oturan bir öğrenciye, “Sen, ikinci sıradaki mavi ceketli, adın nedir” sorusuyla başlıyor video.

Devamını Oku
12.07.2025
Edebiyatçının sorumluluğu

Doğa ve yaşamla bütünleşen edebiyat, zamanla yarışır ve zamanı dünden yarına taşır.

Devamını Oku
05.07.2025
İnsanlığın sınavı

Dünyaya egemen olmaya çalışan günümüz imparatorluğunun tek kutuplu bir gelecek hülyasının yarattığı vahşi bir gerçeklik var insanlığın aynasında...

Devamını Oku
28.06.2025
Emperyalizmin bugünü: Faşizm ve Siyonizm

“Evangelist Hıristiyanlık”la “Siyonizm”in “Arap Müslümanları”yla birlikte “Şii İslamlığı”nı hedefine aldığını söylersek İsrail’in İran’a saldırısını açıklamak çok kolay olur ama gerçek bu değil.

Devamını Oku
21.06.2025
Yurt yürektedir, yürektir

Yurt ana kucağıdır, baba ocağıdır; insanın doğduğu, büyüdüğü, yaşadığı, sevdiği insanların olduğu, dilini konuştuğu yerdir.

Devamını Oku
14.06.2025
Direnmek kazanmaktır

1969’da öğretmen okulundaki duvar gazetemiz Gerçek’te, “Vietnam direniyor, çünkü Mustafa Kemal’in direnerek kazandığını biliyor” yazmışım.

Devamını Oku
07.06.2025
Coşku seli

Türkülerimiz bağrında toplumsal eleştiriyi taşır, dönemlerini, zamanı aşarak, yaşamı zenginleştirerek geleceğe akar.

Devamını Oku
31.05.2025
Cumhuriyete adanan yaşam

…Eğitirler seni olanaksızlıklar ortasında… Her yer eğitim alanı, her an eğitim anıdır. Dünyayı sevmeyi öğrenirsin...

Devamını Oku
24.05.2025
Lozan’ın anlamı

Birinci Dünya Savaşı Mondros Ateşkes Antlaşması’yla sona erdiğinde Türk süngülerinin bulunduğu yerlerin “vatan toprağı” olarak kabul edilmesiydi Misakı Milli.

Devamını Oku
17.05.2025
'Dil yurttaşlığı'

Esenlikler

Devamını Oku
10.05.2025
Yaşasın Cumhuriyet

Yaşasın Cumhuriyet

Devamını Oku
03.05.2025
Evet, hâlâ Köy Enstitüleri

Evet, hâlâ Köy Enstitüleri

Devamını Oku
26.04.2025
Gençlik, dergiler, ödüller

Gençlik, dergiler, ödüller

Devamını Oku
19.04.2025
Yüce kalabalığın umudu

Yüce kalabalığın umudu

Devamını Oku
12.04.2025
Bahara giderken

Bahara giderken

Devamını Oku
05.04.2025
‘Bütün umudum gençliktedir’

‘Bütün umudum gençliktedir’

Devamını Oku
29.03.2025
Örnek bir beyaz gömlekliyi uğurladık

Örnek bir beyaz gömlekliyi uğurladık

Devamını Oku
22.03.2025
Sonsuzluğa gidenlere veda

Sonsuzluğa gidenlere veda

Devamını Oku
15.03.2025
Ne gerekiyorsa siyaset yapacak

Ne gerekiyorsa siyaset yapacak

Devamını Oku
08.03.2025
Sanat ne gerekiyorsa yaptı

Sanat ne gerekiyorsa yaptı

Devamını Oku
01.03.2025