Bazı sayılar/rakamlar bazen hepimizi şaşkınlığa uğratabilir. Şu haberi görünce “Vay canınaaa!” dedim: ABD Ulusal Borçları İlk Kez 31 Trilyon Doları buldu! Düşük faiz oranları varken Amerikalılar bu borçları sürdürülebilir görüyordu. Ama ABD’de enflasyonu düşürmek için faiz oranları artınca, Amerikan kurumları endişeye kapılmış: Bu borçlar ödenebilir mi? Ödeyeceği faizlere 1 trilyon dolar daha katılacakmış. Konuşulan rakamlar trilyon mertebesinde! Yani biz mesela ihracatı ve ithalatı 500’er milyar dolar artırsak ancak 1 trilyon yapar..
Buna rağmen ABD, dolarıyla dünyayı avucunun içinde tutuyor. İlginç sonuçlar sizin de ilginizi çekebilir diye paylaşıyorum.
YÜZDE 59’U DOLAR
Dünyada dolar imparatorluğu veya gücü ABD’yi ayakta tutuyor. Dolar dünyada en önemli para birimi.
- 2021’de küresel döviz rezervlerinin yüzde 59’u dolar.
- Tüm ticari faturaların yüzde 70’inden fazlası
- Yerel olmayan para birimleri cinsinden mevduat ve kredilerin yüzde 60’ından fazlası
- 2019’da dünya genelindeki döviz işlemlerinin yüzde 80’inden fazlası
... hepsi dolar cinsinden.
Hemen her şey doların egemenliği altında. Doların değerindeki oynamalar tüm diğer para birimlerini etkiliyor. Dünyadaki tüm ülke ve mali piyasalar dolar endeksli..
Dolara karşı şimdilik tek güçlü para Avro. O da Avrupa’nın ekonomik istikrarına bağlı olarak değişiyor.
27 TRİLYON DOLARLIK PİYASA
Şu müthiş: “27 trilyon ABD Doları değerindeki ABD hazine menkul kıymetleri piyasası dünyanın en büyük ve en güvenilen piyasası kabul ediliyor. Dünyada bir sıkıntı/belirsizlik olduğunda, yatırımcılar dolar alıyor, ABD piyasalarına yatırım yapıyor.”
Tüm bunlar Amerikan Federal Merkez Bankası’nı (Fed) dünyanın en güçlüsü yapıyor. Bu nedenle Fed aşağı Fed yukarı, herkes ne halt edecek, faizleri indirecek mi yükseltecek mi bakıp duruyor. Hop oturuluyor hop kalkılıyor. Faizler yükseldikçe, dünyadaki dolarlar, çok güvenilir yatırım aracı olarak ABD’ye akıyor. Ülkemizden de sıcak paralar, borsadaki dolarlar uçuyor, ABD’ye konuyor. Yani Fed mali dünyayı yöneten en büyük güç. Faizleri artırınca, dünya ekonomisini de fena vuruyor. Piyasalardan paralar çekiliyor.
Ülkelerin tüm dolar stokları, Amerika’nın dolar imparatorluğunu güçlendiriyor. Bizim bankada, mevduatta, kasada, cepte tuttuğumuz dolarlar ABD egemenliğinin hizmetinde.
ABD’nin küresel GSYİH’deki payına göre, uluslararası rezervlerdeki payını kıyaslarsanız, korkunç. Yüzde 25’e yüzde 60!
Doların rezervlerdeki payı 2000 yılında yüzde 71 iken 2021’de yüzde 60’a düştü.
Avro’nun payı yüzde 21. Japon Yeni yüzde 6. İngilizinki yüzde 5. Çin yuan’ı yüzde 2.
TİCARETTEKİ ÜSTÜNLÜĞÜ
“2021’in ilk çeyreğinin sonu itibarıyla, 7 trilyon ABD Doları veya mevcut Amerikan hazine menkul kıymetlerinin yüzde 33’ü, hem resmi hem de özel yabancı yatırımcıların elinde. Yüzde 42’si özel Amerikan yatırımcılarına, yüzde 25’i Federal Rezerv Sistemi’ne ait.”
Ülke dışındaki dolarların yarısı, yaklaşık 950 milyarı yabancıların elinde duruyor. Doların değerlendirilen başka bir noktası da çok sayıda ülke paralarını dolara çıpalamış durumda. ABD dışındaki dünya GSYİH’sinin yüzde 50’sinin, para birimi ABD Doları’na bağlı olan ülkelerde üretildiği tahmin ediliyor.
“ABD Doları, küresel ticarette en sık kullanılan para birimi. 1999-2019 arası dolar, Amerika kıtasında ticari faturalandırmanın yüzde 96’sını, Asya-Pasifik bölgesinde yüzde 74’ünü, yüzde 79’u dünyanın geri kalan bölgelerinden. Bunun tek istisnası, Avro’nun baskın olduğu Avrupa.”
“ABD Doları uluslararası bankacılıkta da baskın para birimi, uluslararası ve yabancı para cinsinden borçların (öncelikle mevduat) ve alacakların (öncelikle krediler) yaklaşık yüzde 60’ı ABD Doları cinsinden.”
****
ABD, Doları sayesinde, ekonomisinin çok çok ötesinde bir ekonomik güç ve dünyayı domine ediyor. Bizdeki dolarlar, aslında ABD’nin askeri gücü olarak da yine bize, dünya milletlerine karşı bir savaş aracı olarak kullanılıyor.
Bu arada, pek çok ülke kendi para birimleriyle alışverişi geliştirmeye çalışıyor. Minik adımlar. Doların egemenliğini kısa sürede sarsmaları zor.
KAYNAKLAR
https://bit.ly/3CJC6Ck
www.federalreserve.gov/econres/notes/feds-notes/the-international-role-of-the-u-s-dollar-20211006.html
https://nyti.ms/3EroRrn
