Ne kadar çok konu birikti yazacak.. Gelin Putin - RTE görüşmesi ile ilgili önce eteğimdeki taşları dökeyim.

Putin ile görüşmeyi bizzat Erdoğan’ın talep ettiği anlaşılıyor.

Bu görüşmeyi 18 Eylül’de Reuters, Türk kaynaklara dayanarak duyurmuş; iki gün sonra da 20 Eylül’de Kremlin bu ziyareti doğrulamıştı.

Talep, Ankara’dan geldiği için de RTE Soçi’ye gitti.

GÖRÜŞME ZAMANLAMASI İLGİNÇ

 Fakat bu görüşme talebi ne zaman oluyor, bu önemli: Rusya’nın İdlib’de M-4 karayolunun güvenliğini sağlamak için karayolunun her iki tarafında Şam muhalifi terör gruplarının varlıklarını bombalamayı sıklaştırdığı bir sürecin içinde. 

Sedat Ergin’in köşesine taşıdığı, Doç. Serhat Erkmen’in araştırma makalesindeki sayısal dökümlere baktığımızda (www.teram.org/Icerik/rusyanin-idlib-saldirilarini-anlama-kilavuzu-175) Rusya operasyonlarının giderek sıklaştığı ve eylülde zirveye tırmandığı görülüyor.

Rusya’nın, bu yıl içinde 444 operasyonun dörtte üçünü ağustosun ikinci yarısı ile eylülün son haftası arasında yaptığı görülüyor. Eylüle girince operasyonlarda büyük bir tırmanma başlıyor.

Öyle ki Türkiye’de yapılan çeşitli değerlendirmelerde, Rusya’nın öncelikle M-4 karayolunun tam güvenliğini sağlamak için büyük bir karasal operasyona hazırlandığı belirtiliyordu.

M-4 karayolu çok önemli, Suriye’nin Halep ile Lazkiye karayoluna tam işlerlik kazandırıyor.

SÖZ YERİNE GETİRİLMEYİNCE

Unutmadan söyleyelim: 2020’deki mutabakatta Ankara, M-4 karayolunun güvenliğini sağlamayı üstlenmişti. Terör grupları bu karayolu üzerinde yer yer egemenliklerini sürdürüyor ve serbest geçişleri engelleyici rollerini sürdürüyordu. Ama Ankara bu sözünü yerine getirmedi veya getiremedi veya statükonun olduğu gibi kalmasını istedi. Moskova, Ankara’nın bu politikasını görüyor ve bunun üzerine “iş başa düştü” diyerek operasyonlarını giderek artan bir sayıda şiddetlendiriyordu.

İşte Rusların, belki de Şam ile birlikte kara operasyonuna hazırlandığı bir sırada RTE, Putin ile görüşme talebinde bulundu.

Bu görüşme kesinleştikten sonra bile Rusya’nın operasyonlarının şiddetini azaltmadığı görülüyor.

AMAÇ, RUS OPERASYONUNU ÖNLEMEK

Evet, yapılacak en doğru yorum şu: RTE demek ki eylülün yaklaşık ikinci yarısında Putin’le görüşme talebinde bulundu. Başlıca amacı da Rusya’nın eli kulağında kara operasyonunu önlemekti. Çünkü böylece geniş çaplı bir askeri operasyon başlayınca, nerede duracağı belli olmaz, salt M-4 karayolunun güvenliğini tehdit eden terörist birlikleri değil, onlara karşı daha geniş çaplı operasyonlara da yönelebilirdi. 

ANKARA İÇİN DÖRT OLUMSUZ NOKTA

Ankara açısından dört büyük olumsuz gelişme söz konusu olurdu. 

1. Şam’a karşı olan bu örgütler zayıflar (Ankara’nın bunların varlıklarına göz yummak işine geliyor, çünkü Şam rejimi Ankara için de baş düşman hâlâ!.. Üstelik tamamen kendi kontrolündeki Özgür Suriye Ordusu’nu, Suriye Milli Ordusu’na çevirmiş ve ayrıca sürgünde bir Suriye hükümeti kurdurmuştu!!!) 

2. Ankara’nın istemediği, böyle geniş çaplı bir Rus operasyonunun yeniden büyük bir göçe yol açmasıdır...

3. Belki de hepsinden daha önemlisi, böyle bir operasyonun Rus - Suriye güçleriyle TSK arasında bir çatışmaya yol açma potansiyelidir. Suriye hava sahasının Türk uçaklarına kapalı olduğunu da belirtelim. İdlib bölgesindeki TSK’nin de böyle bir olasılığa karşı eylülde her açıdan güçlendirildiğinin altını çizelim.

4. Olası bir çatışmada ülkemizin önemli kayıplar vereceğini de sivil ve askeri uzmanların altını sık çizdiklerini de anımsatalım.

Rusya böyle bir operasyonu yapmamalıydı! RTE’nin görüşme talebinin altında yatan bunlardı. 

PUTİN MANEVRASI

Şüphesiz Moskova niyeti okudu. Putin, RTE’nin Biden üzerinde derin hayal kırıklığını ve açıklamalarını da izledi. Böylece görüşmenin içeriğini genişletti. Askeri savunma işbirliğini artırıcı konuları gündeme getirdi. Uzaya füze rampalarından tutun, yeni S-400 birimine, uçaklara, dahası denizaltılara kadar bir işbirliği yelpazesi gündeme geldi. Üstelik Rusların iki nükleer santral daha kurabileceği de konu edildi.

PEKİ, İDLİB’DE NE OLUR? 

Şimdilik Rus operasyonları durur, en azından yavaşlar. Fakat açıklamalardan anlıyoruz ki İdlib konusu gündemde. Rusların “mutabakat sürüyor” açıklamasından anlıyoruz ki Türkiye’nin M-4 karayolunun güvenliğini sağlaması beklentisi gündemde görüşüldü. 

Erdoğan gazetecilere yaptığı açıklamada diyor ki “İdlib başta olmak üzere Suriye ile ilgili konuları da ayrıntılı şekilde ele aldık... Bu meseleye kalıcı, nihai ve sürdürülebilir bir çözüm bulma vaktinin geldiğini konuştuk.. Görüşmemizde, bu yöndeki her türlü gerçekçi ve adil adıma açık olduğumuzu özellikle belirttik”..

Özetle Erdoğan, Rusya’nın geniş bir ekonomik ilişki vaatleri çerçevesinde, Rusya’nın İdlib’de karasal operasyonunu durdurmuş gözüküyor.

Ne zamana kadar bilmiyoruz. Yukarıdaki sözleri Ankara’yı sanki politika değişikliğine zorladığı hissi veriyor. Bakalım... İşin ABD boyutu var ki...