Kolonyalizm, sömürgecilik döneminde kolonilerde başat sömürgeci güçlerle işbirliği yapan, kurulan düzenden yararlanan yalnız tacirler, girişimciler, iş insanları değil, sivil-asker bürokratlar, medya, akademisyenlerden oluşan seçkin grup, komprador olarak nitelendirilir. Kolonyalizm, 2. Cihan Savaşı sonrası Birleşmiş Milletler Örgütü’nün oluşturulmasıyla hukuken sonlandırılmış; önceleri koloni, sömürge olarak tanımlanan 80’i aşkın ülke bağımsız devlet olarak BM’lere üye olmuştur. Ancak kolonyalizm tümüyle sonlandırılamamış, neo kolonyalizm olarak nitelendirilen neoliberal iktisat politikasıyla fiilen sürdürülmüştür.
Neoliberal-klasik yaklaşımın temel savı; az gelişmişlik, ekonomik açıdan gelişmiş ülkelerin ezici, bağımlılık yaratan uygulamalarından, zorlamalarından değil, kaynakların etkin, verimli kullanılamamasından, ekonomik özendirmenin girişimciliğin yetersizliğinden, devletin ağır işleyişi hantallığından, piyasalara müdahalesinden, yanlış politikalar izlemesinden, kötü kullanım yolsuzluklardan kaynaklanır.
Serbest piyasa sisteminde piyasalarda arz-talebe göre oluşan fiyatlar gerçek ekonomik değerleri yansıtır; üretici ve tüketiciler piyasa fiyat sinyallerine göre arz ve talebi ayarlayarak uyum sağlarlar. Rekabet, piyasalara giriş çıkış serbestisi dengeyi oluşturduğu gibi aşırı kâr oluşumunu da önler. Tam rekabet piyasalarında uzun sürede ekonomik kâr sıfıra yaklaşır.
Neoliberal klasik yaklaşımın gelişme yönünde çözüm önerisi, pazarların liberalleşmesi, pazarlara kamu denetim müdahalesinin azaltılması, kaldırılması, yerli ve yabancı sermayenin özendirilmesi, ihracat teşviki kamunun mülksüzleştirilmesi özelleştirmedir.
Finansal piyasaların serbestleşmesi, yabancı sermayenin özendirilmesi, iç tasarrufları da artırarak sermaye birikiminin hızlandırılması, sermayeemek rasyosunun yükselmesiyle emek verimliliğinin, kişi başına gelirin artışına olanak verir.
2. Dünya Savaşı sonrası uluslararası ticaretin serbestleşmesi ilke olarak kabul edilmiş, bu amaçla 1947 yılında GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşması yapılmış, bu kapsamda dünya ticaretinin serbestleşmesi, gümrük tarifeleri konusunda bir dizi toplantı yapılmış; 1995 yılında GATT’ın yerini WTO (Word Trade Organization) Dünya Ticaret Örgütü almıştır.
Neoliberal-klasik yaklaşım varsayımlarının öngörülerinin dünya koşullarında gerçekçi olmaması yanı sıra ideolojiktir.
Uluslararası piyasalar tam rekabet piyasaları değil, oligopolistik yapıdadır. Az sayıda büyük çokuluslu şirket, (ÇUŞ) piyasalarda arz, talep koşullarını belirtmektedir. ÇUŞ’lar, iç komprador grubun katkısı, gelişmekte olan ülkelerde izlenecek politikaların belirlenmesinde de etkili olmaktadır.
Kurallar gelişmekte olan ülkeler için geçerli olup Trump örneğinde görüldüğü gibi büyük güçlü devletler kurallara uymamakta, kendi kurallarını uygulamaktadırlar.
Gelişmiş ülkelerin izledikleri ekonomi politikaları, Fed örneğinde olduğu gibi gelişmekte olan ülkeleri etkilemekte, gelişmekte olan ülkelerin politikaları, önlemleri ise etkili olamamaktadır.
Bretton Woods ikizleri olarak nitelendirilen Dünya Bankası (IBRD) ve IMF de neoliberal-klasik politikaların gelişmekte olan ülkelerde uygulanmasında etkili olmaktadır.
Uluslararası ekonomik ilişkilerden sağlanan yarar küresel, dengeli ve eşit şekilde dağılmamakta, gelişmiş ülkeler gelişmekte olan ülkelerden komprador grup yararlanmaktadır.
Ülkemizde 24 Ocak Ekonomik Kararları, neoliberal politika uyarlamasıdır. 12 Eylül 1980 askeri darbesinin de desteğiyle uygulamaya geçirilmiştir. Neoliberal politikalardan yalnız iş âlemi değil, siyasiler, sivil, asker, bürokratlar, akademisyenler, medya mensupları da yararlanmaktadır. Komprador grup, geniş halk kitleleri lehine yapılacak düzenlemeleri, reformları önleyecek kalkınma için de engel oluşturmaktadır.
