Yaparak Yaşayarak Öğrenme Metodunun Uygulandığı Köy Enstitülerimiz John Dewey’in Laboratuvar Okullarının Gelişmiş Halidir
Amerika’nın başarısının altındaki sihirli sözcük Pragmatizm. William James ve John Dewey’in temsil ettiği felsefe. Pragmatist eğitim felsefesi 20. Yüzyıla damgasını vurmuş bir eğitim felsefesidir. Eğitimle insanın özünün oluşturulduğunu, doğasının şekillendirildiğini savunurlar. Bu eğitim felsefesinin en önemli temsilcisi olan John Dewey’in, eğitim felsefesi bağlamında şekillenmiş olan Amerikan eğitim sistemi, kuşkusuz, Amerika’nın başarısının altındaki temel faktörlerden. Dewey’in, eğitim felsefesinin ne olduğunu, eğitimimize etkilerini ele almaya çalışalım.
Pragmatik Eğitim Felsefesi de Natüralizm Gibi Öğrenci Merkezlidir
Pragmatik eğitim felsefesi, natüralist eğitim felsefesi gibi öğrenci merkezlidir ama natüralizmin bireyciliği kadar eğitimin sosyal boyutunu da ön plana çıkarır. Yani; evet, eğitim, öğrencinin bireyselliğini sağlıklı bir şekilde beslemeli; ama aynı zamanda toplumu da demokratik ilkeler doğrultusunda inşa etmelidir. Toplumun demokratik ilkeler doğrultusunda inşasını Amerikan toplumunda görmek mümkündür. Anlıyoruz ki; eğitimin amaçları aynı zamanda kültürlenme ve sosyalleşme gibi bir takım sosyal amaçlar olmalıdır. Bu kültürü diğer kuşaklara aktarma kısmı, pragmatik eğitim felsefesinin muhafazakar yönüdür. Pragmatik eğitim felsefesinin ana amacı ise; gelişmedir. Ama eğitimi hayata hazırlık olarak değil; kendisi olarak görerek, öğrenciler bu süreçte kendi bilgi ve kavrayışlarını başka problemlerle karşılaştıklarında uygulayabilmeli; bunun için öğrenciler bilgilerini inşa ederken bunu kolaylaştıracak etkinliklerle yüz yüze bırakılmalı, öğretim yöntem ve teknikleri olarak da proje temelli, işbirliğine dayalı yöntemler kullanılmalıdır.
Eğitim Öğrencinin Deneyimini Sürekli Yeniden İnşa Etmelidir
Eğitimi hayata hazırlık değil; bizzat hayatın kendisi olarak gören Dewey, eğitimi öğrencinin deneyimini sürekli yeniden inşa etmesi olarak görür. Öğrenciler, değişen dünyaya ancak eğitimle, başarıyla uyum sağlayabilirler. Bu yönüyle pragmatizmin eğitime yansıması, ilerlemecilik ve yapılandırmacılıktır. Bu anlayışın okul anlayışı, teoriyle pratiğin bir araya geldiği, öğrencilerin sosyal yaşama katılma yeteneklerini, problem çözme becerilerini geliştirdikleri yerler fikrine dayanır. Okullarda aktif, araştıran sınıf ortamları oluşturulmalıdır. Öğrenci, okulda, sosyal hayatında karşılaşabileceği tüm problemleri çözme becerilerini kazanabilmelidir.
Önemli Olan öğretim Programlarının Öğrenciye Nasıl Verildiğidir
Öğretim programları öğrencinin gerçekten işine yarayacak, onu her yönüyle geliştirecek şekilde bilme ve yapma boyutuna dayalı olmalıdır. Ve asıl olan, öğretim programının öğrenciye nasıl verileceğidir. Pragmatist eğitim felsefesi, özelde de Dewey 20. yüzyıla damga vurmuştur. Dewey; çocuk, okul ve toplum kavramlarına yoğunlaşmıştır. Eğitimde deneysel bir yaklaşımı benimser. Düşünmeye önem veren filozof, başkalarının görüşlerini aynen kabul etmenin düşünmek olmadığını belirterek; demokrasilerde yaşayan insanların, problem çözmeyi öğrendiklerinden hareketle, demokrasi ve eğitim arasında bir ilişki kurar. Tüm bunların ışığında, Dewey’in eğitim felsefesi deneyime ve problem çözmeye dayalıdır.
Henüz Bilinmeyen Bir Yerin Haritasını Yapma Görevini Üstlenmiş Bir Kaşif Olarak Öğrenci
Öğrenciyi henüz bilinmeyen bir yerin haritasını yapma görevini üstlenmiş bir kaşife benzeten Dewey, problem yaşamadığı sürece; yani psikolojik düzenlemeyle tamamlanmadığı sürece öğrenmenin gerçekleşmeyeceğini savunur.
Geleneksel Okul Yerine, Laboratuvar Okul Gelmelidir
Dewey, geleneksel eğitimin dinlemeye dayalı olduğundan; öğrenciyi edilgen kıldığını, öğrencinin burada kendi deneyimlerini oluşturamadığını, bunun yerine laboratuvar okulun olması gerektiğini söyler. Bu laboratuvar okulda, öğretmenler öğrencileri sadece yönlendirecek ve rehberlik edecek ve bu okullar yoluyla özgür bireyler yetişecektir. Dewey, bu okulların öğrencilerde işbirliğini geliştirmesi gerektiğini, çocuğa bir şeyleri empoze etmek yerine öğrenmelerin onun içsel hayatına dayandırılmasını ve toplumsallık ilkesinden hareketle de bu okulların öğrencilerin bireyselliğinin sosyal hayatın tesisine katkı yapacak şekilde birlikte yaşama düşüncesine uygun olması gerektiğini savunur.
Demokrasi Okullarda Bir Hayat Tarzı Olarak Yaşatılmalıdır
Evet, Amerikan mucizesi için, pragmatik eğitim felsefesi ve özelde de John Dewey çok önemlidir. Dewey’e göre; okul, demokratik bir toplumda öğrencilere demokrasiyi bir hayat tarzı olarak yaşatabilmelidir. Demokrasi ve eğitim arasında yoğun bir ilişki kurarak demokratik bir toplumda öğrencilerin kendilerini gerçekleştirmelerine imkân sağlaması gerektiğini belirtir. Ve okullarda demokratik değerler hayata geçirilince, demokrasi bir hayat tarzı haline gelecek ve tüm toplum demokratikleşecektir.
Güçlü demokrasi de her yönden güçlü bir ülke ortaya çıkarmaktadır ,Amerika örneğinde olduğu gibi… Öğrenci merkezli olan pragmatik eğitim felsefesi 20. Yüzyılın ilk yarısında tüm dünyaya damgasını vurmuştur. Yaparak yaşayarak öğrenme metodunun uygulandığı köy enstitülerimiz John Dewey’in laboratuvar okullarının gelişmiş halidir. Pragmatist eğitim felsefesinin başarısının en önemli yönlerinden biri, eğitimi hayata hazırlık değil; hayatın kendisi olarak görmesidir. Öğrencinin okuldan problem çözme becerisiyle mezun olması her anlamda başarılı ve mutlu bir yaşam sürmesini sağlamaktadır. Amerika’yı Amerika yapanın güçlü demokrasisi olduğunu düşündüğümüzde; okullarımızda demokrasinin bir hayat tarzı olarak yaşatılması ülkemizi de daha demokratik bir ülke haline getirecektir. Daha demokratik bir Türkiye’de demokrasinin gelişmenin de ilacı olduğunu düşündüğümüzde eğitimimize pragmatik eğitim felsefesinin unsurlarının kendi kültürümüze uygun bir şekilde yansıtılması ülkemizi her açıdan bir sıçrama içerisine sokacaktır. Türkiye Hepimizin, Eğitim Hepimizin…
