Suriye için şu toz dumanda Cenevre’de çözüm masası yeniden kurulurken, Rusya lideri herkesi şoke etmeyi adeta “siyasal spor” belledi desek yeridir. Son “çekilme” açıklamasıyla hepimiz Putin’in kafasındaki tilkilere odaklandık.
Önce anımsayalım... Putin, geçen yaz “küresel ve bölgesel güçlerle el ele IŞİD’le savaş” temalı diplomasi atağına giriştiğinde, pek çokları “İşte Esad’ı terk ediyor!” buyurmuştu. Tabii Rusya’nın “Suriye devletini kurtarma ve müzakere masası kurma” resmi hedefiyle 30 Eylül’de IŞİD, El Nusra ve cihatçı gruplara başlattığı hava kampanyasıyla şoke oldular.
Ve Putin yine yapacağını yaptı! Bu kez 5.5 aydır Suriye’deki Rus güçlerinin (ki hava güçleri ağırlıklı+özel güçler-spetsnas) “ana gövdesinin” çekileceğini duyurdu. Görevin “genel olarak tamamlandığını, Suriye ordusunun terörle savaşta temel dönüşüme imza attığını, kararın çatışan taraflara iyi sinyal olacağını” savundu.
***
İroniktir Russia Today olayı Bush’un namlı “mission accomplished” (görev tamamlandı) başlığıyla duyurdu. 5.5 ay önce “Good Luck Russia” diyerek 1980’lerdeki Afganistan batağına atıf yapmış Batılılar dondu kaldı. Tabii Suriye sahasındakiler de. Şahsen 30 Eylül’de şaşırmamıştım lakin son gelişme beni de şaşırttı.
Peki, Putin bunu niye yaptı? Rusya, neleri başardı, neleri başarmadı? Görev tamamlandı mı? Bakalım...
Rus başarıları:
1 – Yıllar sonra sınır ötesindeki ilk operasyonun meşruiyetine ABD damgası vurdurdu, rejim değişikliği ajandasını rafa kaldırtıp toprak bütünlüğü olan seküler karakterde, Esad’lı geçiş sürecini sağlama aldı. ABD ile birlikte İran’ı da kattıkları BM onaylı sürecin yolunu açtı.
2 – Kesin zafer zaten vaat etmemişti ama sahada durumu tersine çevirdi. 10 bin kilometrekarelik alanda 400 yerleşim Suriye ordusu kontrolüne geçti. Suud, Türkiye ve Katar sayesinde bir yıl önce İdlib’i ele geçirip Lazkiye’yi tehdit eden cihatçıların kolu kanadı kırıldı, bir kısmı elleri zayıf halde masaya oturtuldu.
Ve 14 Mart’ta Cenevre masası Putin’in “çekilme jestiyle” açıldı. Şimdi Batılı analistler bile Rusya’yı “askeri ve diplomatik hamlenin maharetle yapılabileceğini gösteren güç” diye anıyor. Çekilme, Ukrayna krizi ile gelen AB yaptırımlarının bu yaz yenilenmesini dahi etkileyebilir.
***
Peki başarılamayanlar?
1 – IŞİD Rakka’da duruyor. Zaten strateji icabı IŞİD rejime tehdit teşkil ettiği sürece vuruluyordu. Şimdi top ABD ve Kürtler öncülüğündeki Arap aşiretlerinde.
2 – Batıda El Nusra yerli yerinde. Halep kuşatması tersine çevrilse de kent kurtarılamadı. Söylentiye göre Rusya, Afganistan hafızasını canlandıracak şekilde ABD’nin cihatçı gruplara verdiği ve geçen hafta bir helikopteri düşeren Stinger füzelerinden çekindi.
3 – Türkiye Rus uçağını düşürdüğü kasımdan beri Rusya kuzeyde Kürtlere yatırım yapmış, Şam’ı bir nevi federalizme iknaya soyunmuştu. Mesele anlaşılan pürüzlü. Nitekim Kremlin’in çekilme açıklamasında Putin’in telefonda kararı Esad’a “bildirdiği” yer alırken Suriye yönetiminin “üzerinde uzlaşıldı” sunumu buna işaret. Lakin bundan Esad’dan vazgeçildiği meali çıkmaz. Ayrıca Riyad destekli muhalifler de federalizme karşı.
***
Muhaliflerin “Rusya yenildi” nidasıyla “zafer” ilanı doğrusu komik. Hamle yanlış okunursa vekil güçlerle birlikte “tuzağa çekilme” olasılıkları göz ardı edilmemeli. Dolayısıyla önce Putin’in “çekilmeden” ne kast ettiğine bakılmalı. Rus lideri takvim vermedi, hava operasyonları sürüyor. Lazkiye’deki Hmeymim üssü de, Tartus Limanı da, S-400’ler de kalıcı. Aksi gelişme halinde Ruslar çabucak yeniden konuşlanabilir.
***
ABD çekilme için “haberimiz yok” diyor. Yine de ben The Atlantic’teki son söyleşisinde Washington’daki kurumsal yapı ve think-tank’leri ters köşeye yatırarak “Amerikan diplomasisinde yaptığı devrim” ortaya serilen Barack Obama’nın bir şekilde haberi olabileceğini düşünüyorum...
Olgular daha önce yazdığımız “Rusya ile ABD birbirini kolaçan ederek Suriye sahasını dizayn ediyor” temamızı doğrular nitelikte.
