Değişim ve önseçim - Halil SARIGÖZ
Olaylar Ve Görüşler
Son Köşe Yazıları

Değişim ve önseçim - Halil SARIGÖZ

05.02.2024 03:00
Güncellenme:
Takip Et:

CHP’de değişim sürecinin ardından tartışmalara sebep olan önseçimin doğruluğunu, eğriliğini tartışmadan önce neydi bu “önseçim” diye sormak gerekir. Önseçim, kısaca yapılacak genel veya yerel seçimlerden önce adayların genel merkezler tarafından değil de parti üyeleri veya delegeleri tarafından belirlenmesidir. Önseçim günümüzde genellikle, ara ara da olsa yelpazenin solundaki partiler tarafından yapılsa da 12 Eylül karanlığından önce Adalet Partisi gibi merkez sağdaki partilerde de uygulanmaktaydı. 

YEREL SEÇİM SÜRECİ

2015 genel seçimleri sürecinde CHP’de, pek çok seçim bölgesinde milletvekilliği için üye bazında önseçim uygulanmış ve örgüte bir heyecan gelmişti. Kemal Kılıçdaroğlu dönemindeki hatırlanan en özel anılardan birisi pek çok partili için kuşkusuz budur... Ancak bahse konu tarihten sonra önseçim yerel seçimlerde bazı istisnalar dışında ülke çapında uygulanmadı. CHP’de yaşanan değişim süreciyle genel başkan olan Özgür Özel’in en büyük vaatlerinden birisi önseçimdi. Seçilmesine giden yolda etkisini de kimse tartışamaz. 

Genel merkez değişiminin ardından hemen gelen yerel seçim süreciyle birlikte tüm seçim bölgelerinde olmasa da birtakım eksikliklerle de olsa hasret kalınan önseçim kimi seçim bölgelerinde başkanlık için kimilerinde de meclis üyeliği için örgüt denetiminde yapıldı, yapılıyor... Yapılan önseçimlerin üye bazında olması da ayrı ve çok daha doğru bir olay.

ADAYLARIN BELİRLENMESİ

Yerel seçimlere yaklaşık iki aylık bir süre kalmışken ister istemez ülke gündeminin büyük bir bölümünü adaylar kapsıyor. AKP ve MHP blokunda adaylara, adaylıkları bildiriliyor ve adaylık süreci kesinleşiyor. CHP’de ise yukarıda bahsettiğimiz gibi bir süreç işliyor. Kimi yerlerde merkez yoklaması, kimi yerlerde örgüt denetiminde önseçim... Şüphesiz aday belirleme yöntemlerinden en demokratiği her şeye rağmen önseçimdir. Evet, mezhepsel ve hemşeri birliktelikleri ve orantısız mücadeleler olmuyor değil ama üyeye dayalı yapılan seçimler, siyasi parti üyesi olan kimselere değerli olduğunu, karar verici mekanizmanın kendisi olduğunu anımsatıyor. İnsanlara bir noktada neden siyasi parti üyesi olunması gerektiğinin önemini gösteriyor.  Önseçim tartışmaları hararetlendiğinden bu yana politikaya ilgisi olan hemen herkes bunu tartışıyor. 

Kimileri önseçim her zaman doğru sonuç vermez derken kimileri de benim gibi düşünüyor; tüm kusurlarına rağmen önseçim tabanın sesidir diyor... Çünkü üyeye değer verildikçe, önseçim sürekli hale geldikçe bahse konu kusurlar zamanla kaybolacaktır. Elbette ki adaylar sadece önseçimle belirlenemez, partiye katkı sağlayacak teknik/popüler kimselerin örgütlerde tanınırlığı olmayabilir. Fermuarın, kontenjanların uygulanması bunun içindir. Burada önemli olan fermuar sistemi ya da kontenjan uygulamasının etik kurallara uygun yapılmasıdır. 

Örneğin 1977 genel seçimlerinde CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit, İzmir il örgütünden milletvekili listesinde bir kontenjan istemiştir, il örgütü başta genel başkana karşı çıkmış olsa da kontenjanın kim için ve neden olduğunu öğrenince kabullenmiştir. Ecevit’in kontenjana istediği kişi Ahmet Taner Kışlalı hocadır, sebebi ise seçimler başarıyla atlatılırsa kurulacak hükümette Kışlalı’yı Kültür Bakanlığı’na getirecek olmasıdır...

ÖRGÜTE KARŞI SORUMLULUK

Bahsettiğim etik kural budur, abartılmadıkça örgütü kırmayacak ve listede sırıtmayacak, partiye de katkı sağlayacak isimler kontenjanlarda kabul görür. Bu istisna dışında, eğer milletvekillerini, belediye başkanlarını ve meclis üyelerini örgüt belirler ve adaylar kimsenin iki dudağı arasından belirlenmezse seçilen kimseler her şeyden önce kendilerini örgütlere karşı sorumlu hissederler. Bu da hem aidiyeti hem de başarıyı getirir... Tabanı yani üyeyi de şevklendirir... 

HALİL SARIGÖZ

TARİHÇİ

Yazarın Son Yazıları

Hayvancılıktaki yol ayrımı - Gülay Ertürk

Türkiye bugün hayvancılıkta çok kritik bir eşiğe geldi.

Devamını Oku
19.12.2025
Devlet ve kalkınma Okan Toygar’ın - Bilin Neyaptı

Bir ülkede ekonomi yönetiminin temel hedefleri verimlilik ve adil bölüşümdür.

Devamını Oku
18.12.2025
Programda işçinin adı yok - Engin Ünsal

CHP 39. Olağan Kurultayı’nda tüzük değişikliği yaptı ve iktidar programını kabul etti.

Devamını Oku
17.12.2025
Yargı öyküleri - Ziya Yergök

Yıllar önce, 5 Ocak 1982’de Çetin Altan’ın Milliyet gazetesindeki “Şeytanın gör dediği” adlı köşesinde “Eski (Mahkeme Koridorları) sütununa özlem” başlıklı yazısında yer alan, bir ceza avukatının “Oturum” adlı anı kitabından alıntılanmış ilginç bir yargı öyküsüne değinmek istiyorum.

Devamını Oku
17.12.2025
Devletçiliğe dönebilmek... - Kemal Onur

Demokratik ve laik sosyal hukuk devletimizin kurucu lideri Atatürk’ün yönetimi döneminde; ülkemizin ulusal çıkarı açısından bilimsel anlayış ve duyarlı bir bilinçle, iç ve dış sermaye şirketlerinin çıkarları için vahşi madenciliğe kesinlikle fırsat verilmemiştir!

Devamını Oku
17.12.2025
Bu çığlığı duyun! - Mustafa Gazalcı

MESEM, Milli Eğitim Bakanlığı’nın sözde mesleki teknik eğitim merkezleri uygulaması.

Devamını Oku
16.12.2025
ABD’nin esnek realist stratejisi - Nejat Eslen

11 Eylül’ün hemen sonrasında ABD, tek kutuplu dünya düzeninin verdiği cesaretle küresel egemen güç olmanın hayallerini kuruyordu.

Devamını Oku
16.12.2025
Çağdaşlık yolunda bir ömür - Hüseyin Karataş

Çağdaşlık eksikliğine ve dokunulmazlara dokunan sevgili hocam Prof. Dr. Türkan Saylan...

Devamını Oku
13.12.2025
Geleceğin savaş alanı, Türkiye ve Karadeniz - Doğu Silahçıoğlu

“Erken Cumhuriyet dönemi”nde (1923-1938) savunma sanayisindeki gelişmeler Türkiye’yi; başta uçak olmak üzere harp silah araç gereçlerinde dış satım yapan bir ülke konumuna getirmişti.

Devamını Oku
12.12.2025
Gençlik MESEM’den büyüktür - Kaan Eroğuz

AKP iktidarı tarafından 2016 yılında örgün ve zorunlu eğitim kapsamına alınan mesleki eğitim merkezleri (MESEM), çocuk işçiliğinin yaygınlaşmasında ve “kurumsallaşmasında” kritik bir rol oynuyor

Devamını Oku
12.12.2025
Komisyonda emekçinin adı yok - Şükrü Karaman

Milyonlarca emekçinin yeni ücrete ilişkin alacağı kararı merakla beklediği Asgari Ücret Tespit Komisyonu çalışmalarına yarın başlayacak.

Devamını Oku
11.12.2025
İnsan onuru ve demokrasi - Ayşe Atalay

TDK sözlüğünde “onur” kavramı insanın kendisine karşı duyduğu saygı olarak tanımlanıyor.

Devamını Oku
11.12.2025
Karadeniz’de neler oluyor? - Can Erenoğlu

Dünyanın en güvenli ve istikrarlı denizi Karadeniz dünyanın en tehlikeli deniz alanına mı dönüştürülüyor?

Devamını Oku
10.12.2025
Gelir adaletsizliği tırmanıyor! - Devrim Onur Erdağ

Türkiye'de emeğin değeri uzun zamandır siyaset meydanında sıkça dile getirilen bir konu.

Devamını Oku
10.12.2025
Erdoğan’ın 2005’teki hayalleri - Kadir Serkan Selçuk

Yıl 2005. Dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, o dönem henüz el konmamış olan Sabah gazetesinin 20. kuruluş yıldönümü için gazeteye bir yazı yazmıştı.

Devamını Oku
09.12.2025
Yeni feodal çağ ve dijital baronluk - Doğan Sevimbike

Yanis Varoufakis’in No Kings Means No Barons başlıklı yazısı, çağımızın ekonomik ve siyasal düzenini “yeni bir feodalizm” olarak niteliyor.

Devamını Oku
09.12.2025
‘Kırkyama’ siyaset… - Prof. Dr. Utku Yapıcı

Türk siyasetinde son yıllardaki en ilginç gelişme siyasi kimlikler düzleminde yaşanıyor.

Devamını Oku
08.12.2025
Terörist başının ayağına gitmek... - Hatice Topçu

Ulus devletler; tarih bilinci, ortak coğrafya ve dil birliğine dayanır.

Devamını Oku
08.12.2025
Çocuklarımız artık kimsesiz mi? - Özgür Hüseyin Akış

Cumhuriyetin kuruluş yıllarında söylenmiş bir cümle hâlâ kulaklarımızda çınlar:

Devamını Oku
07.12.2025
Çözüm mü, çözülme mi? - Ülgen Zeki Ok

Emperyalist güçlerin Ortadoğu’daki kirli emellerinin önündeki en büyük engel olan Atatürk’ü Türk halkının yüreğinden söküp atmak, yani öldürebilmek için bir gri propaganda yöntemi uyguluyor.

Devamını Oku
06.12.2025
Tek Çin ilkesi - Wei Xiaodong

Türkiye’de Çin’in Tayvan bölgesi yaygın olarak bilinse de bu bölgeye ilişkin tarihi ve siyasi bilgiler genellikle sınırlı kalmaktadır.

Devamını Oku
05.12.2025
Cumhuriyete sahip çıkma konuşması: Atatürk’ün ‘Bursa Nutku’ - Hamdi Yaver Aktan

Mustafa Kemal Paşa, 3 Şubat 1933 akşamı İzmir Kordon’daki köşkte akşam yemeği sırasında Bursa’daki olayı öğrenir.

Devamını Oku
03.12.2025
Demokraside seçilenler özgür olmalı - Hüseyin Mert

Demokrasi; çağdaş yaşamın, mutluluğun, ekonomik kalkınmanın ve her türlü gelişmenin önkoşulu, altyapısı ve temelidir.

Devamını Oku
03.12.2025
İktidarın eğitimdeki U dönüşleri - Nazım Mutlu

Siyasal yaşamının toplamı çeyrek yüzyılı bulan iktidar partisinin kısa tarihi, sayısız U dönüşleriyle doludur.

Devamını Oku
03.12.2025
Tekke ve zaviyelerin kapatılması - Doç. Dr. Hüner Tuncer

Tekkeler ve zaviyeler, İslamdaki tarikatların dinsel tören, toplantı ve eğitim yerleridir.

Devamını Oku
02.12.2025
Suyun akışını sürdürmek - Dr. Anıl Yıldırım Poyraz

“Su ateşe galiptir ancak bir kaba girerse ateş onu kaynatıp yok eder.” - Mevlana

Devamını Oku
02.12.2025
21.yüzyılda Türkiye’de sosyal demokrasi - Halil Sarıgöz

Sosyal demokrat partilerin tarihsel serüvenine baktığımızda, parti programlarının yalnızca birer teknik metin değil; toplumun yönünü, siyasal aklın niteliğini ve iktidar imgelemini belirleyen kurucu belgeler olduğunu görürüz.

Devamını Oku
01.12.2025
Gıda güvenliği sistemimiz alarm veriyor - Adnan Serpen

Gıda yaşam için olmazsa olmazdır ancak kirlenirse hastalığa, hatta ölüme bile neden olabilmektedir.

Devamını Oku
01.12.2025
Buğra Gökce, Silivri'den Cumhuriyet'e yazdı

Otuz altıncı pazar...

Devamını Oku
29.11.2025
İhanetin adı barış olamaz… - Erol Ertuğrul

Güzel yurdumuzda 23 yıldır uygulanan politikalarla, üniter devlet yapımıza ve Cumhuriyetimizin kuruluş anlayışına uymayan görüşler seslerini yükseltmeye başladı.

Devamını Oku
29.11.2025
İmralı ziyareti ve TBMM - Hüseyin Özkahraman

Türkiye’de “Kürt meselesi”, etnik kimlik tartışmalarını aşan; devlet-toplum ilişkilerini, siyasal katılım biçimlerini, demokratikleşme dinamiklerini ve meşruiyet tartışmalarını doğrudan etkileyen çok katmanlı bir olgudur.

Devamını Oku
28.11.2025
İddianame hukukla bağlı mı? - Doğan Erkan

İmamoğlu iddianamesi başından beri hukuk dili yerine tercih edilen siyasal retoriğiyle, delil boşluğuyla, rivayet anlatımlarıyla tartışılıyor.

Devamını Oku
28.11.2025
Kurucu felsefeye dönüş - Mehmet Tomanbay

Son açıklanan TÜİK verileri enflasyon, işsizlik ve derinleşen yoksulluğun gittikçe büyüyen sorunlar olduğunu göstermektedir.

Devamını Oku
27.11.2025
Seçimin sakatlanması - Cihangir Dumanlı

Anayasamızın 2. maddesine göre Türkiye Cumhuriyeti demokratik bir devlettir.

Devamını Oku
27.11.2025
İmralı vesilesiyle CHP dövmek - Esat Aydın

İmralı vesilesiyle CHP dövmek - Esat Aydın

Devamını Oku
26.11.2025
Eğitim sürecinde öğretme ve öğrenme - Cihat Karaali

Geçmişte eğitimciler yalnızca öğretmen değillerdi.

Devamını Oku
26.11.2025
Düzensiz dünya nereye gidiyor? - Nejat Eslen

Yeni bin yılın ilk yüzyılının ilk çeyreği yakında bitecek.

Devamını Oku
26.11.2025
Radbruch formülü ve Türkiye bağlamı - Başar Yaltı

Daha önce bu sütunlarda yayımlanan “Adaletsizliği Görmek” (Cumhuriyet, 07.11.2025) başlıklı yazımızda; adalete giden yolun adaletsizliği görmekten geçtiğini, bir hukuk düzeninde karar veren konumundaki tüm görevliler ile hukuk normlarını uygulayan tüm yetkililerin adaletsizliği görmek, önlemek ve adaleti yerine getirmekle görevli olduklarını, adaletsizliği görme yetisine sahip olmayanların yargıç ve savcı yapılmaması gerektiğini belirtmiştik.

Devamını Oku
25.11.2025
Türkiye Araf’ta - Gani Işık

Şimdilerde Türkiye’ye bir hal oldu; Cumhur İttifakı, İmralı ile hemhal oldu.

Devamını Oku
25.11.2025
Öğretmenim, canım benim! - Duran Güldemir

24 Kasım Öğretmenler Günü’nün anlamını ve önemini anlatmak için söylenecek çok söz var elbette ancak Ceyhun Atuf Kansu’nun “Dünyanın Bütün Çiçekleri” şiirinin bu dizeleri sanki bir başka söze gerek yoktur der gibi derin bir duygusallık içine sürüklemektedir bizi.

Devamını Oku
24.11.2025